Ο Ερντογάν επιμένει στο δημοκρατικό άνοιγμα

(«Το Δημοκρατικό Άνοιγμα» του Χασλέτ Σογιόζ, «Μιλιέτ» 29/9/2009)

Παρά τα δυσάρεστα αποτελέσματα που επιφύλασσε η πρώτη περίοδος, ο ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας φαίνεται αποφασισμένος να στηρίξει το δημοκρατικό άνοιγμα προς τους Κούρδους. Εντούτοις, η χρονική στιγμή που επέλεξε ο Ερντογάν για να προωθήσει το συγκεκριμένο σχέδιο δεν είναι άμοιρη πολιτικών υπολογισμών.

Την εβδομάδα που πέρασε η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ δέχτηκε έντονες επικρίσεις από την αντιπολίτευση για την πρόθεσή της να επιμείνει στο δημοκρατικό άνοιγμα προς τους κούρδους πολίτες της χώρας. Η εξαγγελία αυτή της κυβέρνησης προκάλεσε την αντίδραση των υπερεθνικιστών του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (ΜΗΡ) και των Κεμαλιστών του Ντενίζ Μπαϊκάλ (CHP), καθώς είχε προηγηθεί πριν από λίγο καιρό η «ενοχλητική» υποδοχή μιας πρώτης ομάδας αγωνιστών του ΡΚΚ, οι οποίοι εξέφρασαν την επιθυμία να επωφεληθούν από τις υποσχέσεις της ισλαμικής κυβέρνησης για (υπό όρους) αμνηστία.

Η αντιπολίτευση κατηγόρησε συγκεκριμένα την κυβέρνηση για την κακή οργάνωση του όλου θέματος και για το ότι επέτρεψε να στηθεί από τον γηγενή κουρδικό πληθυσμό μια υποδοχή «ηρώων» στους «μεταμελημένους» αγωνιστές. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε προσβολή στο τουρκικό έθνος και στα θύματά του και εξόργισε το αντικυβερνητικό μέτωπο. Η οργή της αντιπολίτευσης μάλιστα μεγάλωσε ακόμα περισσότερο, όχι μόνο από την αδράνεια που επέδειξε η κυβέρνηση στην υποδοχή των αγωνιστών από το Βόρειο Ιράκ, που οδήγησε στην απόφαση προσωρινής αναστολής του δημοκρατικού ανοίγματος, αλλά και από την πρόθεση της ισλαμικής κυβέρνησης να δώσει νέα ώθηση στη διαδικασία.

Η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ είχε ορίσει αρχικά ως ημέρα διεξαγωγής των συζητήσεων για το δημοκρατικό άνοιγμα τη 10η Νοεμβρίου, δηλαδή ανήμερα της επετείου του θανάτου του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ! Η επιλογή της εν λόγω ημερομηνίας ήταν οπωσδήποτε συμβολική. Η διεξαγωγή της συζήτησης μια τέτοια μέρα στην Εθνοσυνέλευση θα μπορούσε να δώσει την εντύπωση στον τουρκικό λαό, αλλά και στη διεθνή κοινότητα, ότι το τουρκικό κράτος, «δημιούργημα» του ηγέτη του, κι αν δεν οδεύει ακόμη προς το τέλος του, σίγουρα προτίθεται να προχωρήσει σε σημαντικές παραχωρήσεις προς τους Ισλαμιστές.

Έπειτα από πολύωρη συνάντηση μέρους του Υπουργικού Συμβουλίου -κυρίως όσων συμμετέχουν στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας- και γραφειοκρατών, αλλά και την κατ' ιδίαν συνάντηση που είχε ο Ερντογάν με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, Ιλκέρ Μπασμπούγ, η συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση μεταφέρθηκε για τη 12η Νοεμβρίου.
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας φαίνεται διατεθειμένος να εμπλακεί προσωπικά στην προώθηση του δημοκρατικού ανοίγματος, που το είχε αναθέσει στον υπουργό Εσωτερικών Μπεσίρ Αταλάι. Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης, ωστόσο, μπορεί να συνεπάγεται και κινδύνους, καθώς, όπως αναφέρει μερίδα του τουρκικού Τύπου, ο ισλαμιστής Ερντογάν δεν έχει ανακοινώσει το ακριβές περιεχόμενο της διαδικασίας του δημοκρατικού ανοίγματος. Ωστόσο, απ' όσα έχουν ήδη διαρρεύσει προς τα έξω τίποτα δεν προμηνύει δραματικές αλλαγές στη στάση του τουρκικού κράτους έναντι των Κούρδων.

Οι αυτονόητες παραχωρήσεις σχεδιάζεται να γίνουν υπό την κηδεμονία του κράτους ή υπό την αυστηρή επιτήρησή του, αν πρόκειται για ανάληψη ρόλου από τον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, τώρα που έχει σημειωθεί ήδη μία κυβερνητική «επιτυχία» και η ιδέα της κατάθεσης των όπλων και της επιστροφής στην πατρική οικία φαίνεται να βασανίζει τους αγωνιστές του ΡΚΚ, η κυβέρνηση, υπό τις πιέσεις της αντιπολίτευσης και των ενόπλων δυνάμεων, σχεδιάζει αυστηρότερες ρυθμίσεις για την επιστροφή των μεταμελημένων. Αντί να υιοθετήσει, φερ' ειπείν, τις διαδικασίες που προβλέπονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι οποίες είναι χρονοβόρες και συνεπώς δεν τη συμφέρουν, προσανατολίζεται σε μια ιδιότυπη ρύθμιση του θέματος, κατόπιν διμερούς συνεννόησης με την Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή του Βορείου Ιράκ: Η Άγκυρα θα «υποδέχεται» τους κούρδους αγωνιστές στην επικράτεια της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής, αποτρέποντας έτσι άλλες αυθόρμητες εκδηλώσεις του γηγενούς πληθυσμού.

Εξάλλου, η Άγκυρα άναψε το πράσινο φως και για την επιστροφή των πρώην ή εν ενεργεία αγωνιστών από το εξωτερικό, κυρίως από τη Δυτική Ευρώπη. Δεν αποκλείεται μάλιστα η επίσκεψη που πραγματοποίησε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Α. Νταβούτογλου, στο Αρμπίλ την περασμένη εβδομάδα και η μετάβαση τις προάλλες του Νετσιρβάν Μπαρζανί, πρώην πρωθυπουργού της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής και μέλους της κουρδικής ηγεσίας, στην Κωνσταντινούπολη να συνδέονται με τα σχέδια αυτά. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο Ερντογάν προτίθεται να επισπεύσει τις διαδικασίες για να ισχυροποιήσει τη θέση του ενώπιον της συνάντησής του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, που είναι προγραμματισμένη για τις αρχές Δεκεμβρίου.

Όπως όλα δείχνουν, το πολυδιαφημισμένο δημοκρατικό άνοιγμα προς τους Κούρδους που εξήγγειλε η κυβέρνηση ΑΚΡ θα είναι περιορισμένης εμβέλειας υπό την πίεση του κατεστημένου. Ωστόσο, η ισλαμική κυβέρνηση δεν μοιάζει να χάνει τις ευκαιρίες που της προσφέρονται για την πολιτική εκμετάλλευση του σχεδίου της είτε στο εσωτερικό είτε στη διεθνή σκηνή.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 8/11/2009