Ο Νταβούτογλου σφήνα και στις συνομιλίες ΕΕ - Σερβίας

(Getty Images, 20/4/2010)

Αίσθηση προκάλεσε η συμμετοχή του Α. Νταβούτογλου στη συνάντηση του σέρβου υπουργού Εξωτερικών και του ισπανού ομολόγου του στο Βελιγράδι με θέμα την ευρωπαϊκή πορεία των βαλκανικών κρατών. Ο αυξημένος ρόλος που επιδιώκει να διαδραματίσει η Άγκυρα μεταξύ των χωρών της χερσονήσου, υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια μιας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας.

Την εβδομάδα που πέρασε πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Σερβίας Βουκ Γιέρεμιτς, της Ισπανίας Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, ο οποίος εκπροσωπούσε την προεδρία της ΕΕ, και της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, στο Βελιγράδι. Η συνάντηση είχε θέμα τις σχέσεις των βαλκανικών κρατών με την ΕΕ και την άρση των εμποδίων για την επίτευξη του στόχου.

Οι τρεις υπουργοί Εξωτερικών, μετά τη συνάντησή τους, δήλωσαν ότι οι χώρες τους έχουν υιοθετήσει ως κοινό όραμα την ένταξη όλων των βαλκανικών κρατών στην ΕΕ. Ωστόσο, η συνάντηση ήταν πολύ πιο σημαντική και χρήζει προσοχής. Οι υπουργοί ασχολήθηκαν με ένα ακανθώδες θέμα που άπτεται της διοργάνωσης της Διαβαλκανικής Συνόδου Κορυφής στο Σαράγεβο τον προσεχή Ιούνιο. Οι αρχηγοί διπλωματίας των τριών χωρών επιχείρησαν να επιληφθούν του θέματος που προέκυψε με τη διαφαινόμενη συμμετοχή του Κοσόβου στην επικείμενη σύνοδο. Και αυτό γιατί η Πρίστινα, απ' ό,τι φαίνεται, θεώρησε ότι η εν λόγω διεθνής συνάντηση προσφέρεται ως μία καλή ευκαιρία για να προωθήσει το γεγονός της απόσχισής της από τη Σερβία. Αυτό προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, την αντίδραση του Βελιγραδίου, το οποίο επιχειρεί διακαώς να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η Πρίστινα, όμως, έχει υποστηρικτές στην περιοχή. Η Άγκυρα, φέρ' ειπείν, έχει αναγνωρίσει τη μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσόβου, γεγονός που δυσχεραίνει ίσως το έργο του Βελιγραδίου. Σε κάθε περίπτωση έτσι εξηγείται καλύτερα η παρουσία του τούρκου υπουργού Εξωτερικών στη συνάντηση. Ας σημειωθεί ότι Βελιγράδι και Άγκυρα επιχειρούν μια «προσέγγιση» με στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Σέρβων και Μουσουλμάνων στη Βοσνία, όπως είχαμε ενημερώσει από αυτήν εδώ τη στήλη πριν από λίγο καιρό («Π», 14/2/2010). Ενδεχομένως ο σέρβος υπουργός Εξωτερικών να ελπίζει σε «υπαναχωρήσεις» εκ μέρους της Άγκυρας αυτήν τη φορά στο επίμαχο θέμα του Κοσόβου. Τίποτα δεν προμηνύει, ωστόσο, ακόμη και μια «μεσολάβηση» του ισλαμιστή υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας υπέρ των Σέρβων, αν κρίνει κανείς από το γενικότερο πνεύμα των δηλώσεών του στο Βελιγράδι: «Τα ιστορικά ''μνημεία μας'' ευρισκόμενα στο Βελιγράδι, στα Σκόπια, στο Σαράγεβο, στην Κωνσταντινούπολη και την Αδριανούπολη», λέει ο Νταβούτογλου, «μία μέρα θα ενωθούν εκ νέου υπό τη σημαία της ΕΕ». Τα μνημεία που εννοεί ο ισλαμιστής υπουργός δεν είναι άλλα από τα κτίσματα εκείνα που είναι προϊόντα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Τα εν λόγω κτίσματα αποτελούν, εντούτοις, διαχρονικά «σύμβολα» εξουσίας τα οποία η Άγκυρα επιχειρεί να περισώσει, ανεξαρτήτως πολιτισμικής αξίας, καθώς έτσι διασφαλίζεται η συνέχεια των αξιώσεών της στην περιοχή. Απόδειξη του ότι η πιο πάνω υπόθεση περί τουρκικής στήριξης των σερβικών δικαίων είναι αφελής συνιστούν οι διαστάσεις που έλαβε ο νεοοθωμανικός μεγαλοϊδεατισμός στη συνάντηση στο Βελιγράδι. Ο Νταβούτογλου όχι μόνο δεν πρόκειται να ασκήσει πιέσεις στην Πρίστινα, αλλά τόνισε ακόμη ότι η Άγκυρα μαζί με τη Μαδρίτη θα στηρίξουν την υποψηφιότητα της Βοσνίας στο ΝΑΤΟ στην προσεχή Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών των χωρών της Ατλαντικής Συμμαχίας στο Ταλίν της Εσθονίας, πράγμα που έκανε λησμονώντας να τηρήσει μια «αλληλέγγυα» στάση προς τη Σερβία.

Τόσο η προσέγγιση της Άγκυρας στη βαλκανική πραγματικότητα, όσο και οι βλέψεις και επιδιώξεις της μας είναι γνωστές. Αυτό που παραμένει, όμως, ακατανόητο για εμάς είναι η απουσία της Αθήνας από μια τέτοια συνάντηση. Πώς είναι δυνατόν να απουσιάζει από την εν λόγω συνάντηση στο Βελιγράδι μια χώρα η οποία όχι μόνο είναι μέλος της
ΕΕ, αλλά δηλώνει έτοιμη να πρωτοστατήσει στην ευρωπαϊκή ένταξη των βαλκανικών χωρών, και να παρίσταται -αντί αυτής;- μια υποψήφια προς ένταξη χώρα; Στο σημείο αυτό γεννιέται και το ερώτημα σε τι επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις Αθήνας και Μαδρίτης, η οποία ως προεδρεύουσα της Ένωσης φέρει και την ευθύνη ανάλογων πρωτοβουλιών και προσκλήσεων που απευθύνει. Υπάρχει, βέβαια, και το ενδεχόμενο η απουσία μας από το Βελιγράδι να συνδέεται με κάποιο τρόπο με το τελευταίο «πάνε-έλα» στην Άγκυρα. Αλλά ας μην είμαστε και τόσο καχύποπτοι, καθώς τα στοιχεία λένε ότι Γιέρεμιτς και Νταβούτογλου είχαν πάνω από δέκα συναντήσεις το τελευταίο εξάμηνο! Ας μας επιβεβαιώσουν μόνο εν όψει της Συνόδου του Ιουνίου ότι το Βελιγράδι συνεχίζει να μην απέχει από εμάς περισσότερο από ό,τι η Άγκυρα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 25/4/2010

Για περισσότερα...

Ο Ερντογάν στην Ουάσινγκτον ζήτησε υποστήριξη για Αρμενικό

(Reuters, 7 Δεκεμβρίου 2009)

Αρνήθηκε κυρώσεις κατά της Τεχεράνης

Επίσκεψη εργασίας στις ΗΠΑ πραγματοποίησε ο
ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας για την ταχύτερη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων με τις γειτονικές χώρες στην ανατολική περιφέρειά της. Η διαχείριση των θεμάτων εκ μέρους της κυβέρνησης ΑΚΡ, ωστόσο, προδίδει τον πραγματικό χαρακτήρα της περιφερειακής πολιτικής που ακολουθεί.

Εσπευσμένα μετέβη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την εβδομάδα που πέρασε, στην Ουάσινγκτον, όπου είχε συναντήσεις με αμερικανούς αξιωματούχους. Στις συναντήσεις που πραγματοποίησε ο ισλαμιστής πρωθυπουργός κυριάρχησαν θέματα που απασχολούν αμφότερες τις χώρες, όπως η διαφύλαξη της ειρήνης στον Καύκασο και στη Μέση Ανατολή, καθώς και η εικόνα της Τουρκίας στη Δύση.

Ο πρώτος σοβαρός λόγος, από τη σκοπιά της Άγκυρας, που ανάγκασε τον πρωθυπουργό της Τουρκίας να μεταβεί στις ΗΠΑ για διαβουλεύσεις ήταν ότι πλησιάζει η κρίσιμη ημερομηνία της 24ης Απριλίου, που έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της αρμενικής γενοκτονίας από τους Οθωμανούς κατά τη διάρκεια του Αʼ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κυριότερη ανησυχία της τουρκικής αντιπροσωπείας, λοιπόν, συνδεόταν άμεσα με τη στάση που θα τηρήσει προσεχώς ο αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Η τουρκική κυβέρνηση συγκεκριμένα έχει τρομοκρατηθεί ακούγοντας ότι φέτος υπάρχουν πιθανότητες ο αμερικανός Πρόεδρος να κάνει απευθείας αναφορά στη γενοκτονία.

Η τουρκική κυβέρνηση πριν από λίγο καιρό πέτυχε τη σύναψη πρωτοκόλλων με την αρμενική κυβέρνηση στην Ελβετία, ευελπιστώντας στην άρση των πιέσεων που ασκούνται από την αρμενική διασπορά προς τρίτες χώρες, «αμαυρώνοντας» τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Ωστόσο, υπενθυμίζεται ότι τα πρωτόκολλα συνάντησαν σφοδρές αντιδράσεις και στις δύο χώρες, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν να μείνουν κενό γράμμα. Για την υπέρβαση του αδιεξόδου μάλιστα ο Ερντογάν προσέφυγε στη -γνώριμη σε εμάς- μέθοδο των προσωπικών επιστολών προς τον αρμένιο Πρόεδρο Σερζ Σαρκισιάν. Μετά την ανταλλαγή επιστολών έλαβε χώρα η κατ' ιδίαν συνάντηση των δύο ανδρών, οι οποίοι, απ' ό,τι φαίνεται, επαναδιαπραγματεύθηκαν κάποια κρίσιμα σημεία που δημιουργούσαν πρόβλημα κυρίως στις σχέσεις της Τουρκίας με το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση η αντιφατική πολιτική που ακολουθεί η Άγκυρα, η οποία από τη μια επιδιώκει να βρει «συμβιβαστική λύση» με την αρμενική κυβέρνηση στο θέμα της αρμενικής γενοκτονίας, και από την άλλη ασκεί πιέσεις προς τις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα τον Πρόεδρο Ομπάμα, να μη χρησιμοποιηθεί ο όρος γενοκτονία στις 24 Απριλίου! Κατόπιν των συνομιλιών, σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Ερντογάν εξέφρασε την πεποίθησή του ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα ικανοποιήσει τα τουρκικά αιτήματα. Μένει να δούμε τι θα συμβεί σε σχεδόν μία εβδομάδα από τώρα.

Το δεύτερο θέμα που συζητήθηκε εκτενέστερα μεταξύ Ομπάμα και Ερντογάν ήταν το θέμα των πυρηνικών προγραμμάτων του Ιράν, που απασχολεί έντονα κυρίως την Ουάσινγκτον. Ο αμερικανός Πρόεδρος, απ' ό,τι διέρρευσε στον Τύπο, ζήτησε από τον Ερντογάν να ταχθεί η κυβέρνησή του υπέρ της αμερικανικής πρότασης για επιβολή κυρώσεων στο Ιράν, πρόταση που ενδέχεται να συζητηθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο η Τουρκία συμμετέχει ως μη μόνιμο μέλος, σε περίπτωση που η Τεχεράνη αρνηθεί να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της διεθνούς κοινότητας. Η απάντηση του Ερντογάν ήταν αρνητική και τη δικαιολόγησε βάσει των μακρών ειρηνικών σχέσεων των δύο χωρών, που εκτείνονται στην εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σημείωσε ακόμη ότι είναι δικαίωμα του Ιράν να κάνει χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να εμμείνει στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης μέσω της διπλωματικής οδού, άποψη που υποστηρίζει και η Βραζιλία, και προσφέρθηκε να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Δύσης και Τεχεράνης. Η στάση της ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ είναι εξίσου προβληματική και σ' αυτήν την περίπτωση, καθώς η Άγκυρα προτείνει διπλωματική διαμεσολάβηση, ενώ ταυτόχρονα απορρίπτει οποιαδήποτε κύρωση εναντίον της Τεχεράνης, κάτι που συνιστά σοβαρό μοχλό πίεσης. Κάτι τέτοιο γεννά την υποψία ότι η Άγκυρα έχει σοβαρούς λόγους να «προφυλάσσει» την Τεχεράνη, που συνδέονται άμεσα με την επιθυμία της να αποκτήσει μεσοπρόθεσμα πυρηνικά, με αποτέλεσμα να κινείται ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η προσφυγή του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον για τη συζήτηση σοβαρών περιφερειακών ζητημάτων που αφορούν την εικόνα και την ασφάλεια της Άγκυρας, ήταν ίσως αναμενόμενη. Οι αντιφατικές τοποθετήσεις, ωστόσο, της ισλαμικής κυβέρνησης και στα δύο θέματα προκαλούν βάσιμες ανησυχίες για τους επιδιωκόμενους στόχους της. Ωστόσο, δεν είναι τόσο δύσκολο να προβλεφθούν οι εν λόγω στόχοι από τη στιγμή που οι περιφερειακές πολιτικές της ισλαμικής κυβέρνησης διακατέχονται από πνεύμα έντονου νεοοθωμανικού δεσποτισμού.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 18/4/2010

Για περισσότερα...

Η επίσκεψη στην Άγκυρα

(Reuters, 8/4/2010)

Στον σχεδιασμό μιας «νέας» προσέγγισης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κατέληξαν οι συναντήσεις του κ. Δρούτσα με την τουρκική πολιτική ηγεσία. Ωστόσο, προκαλεί ανησυχία το αν τελικά τα συμφωνηθέντα θα παράσχουν τα προσδοκώμενα οφέλη


Διήμερη επίσκεψη εργασίας πραγματοποίησε την εβδομάδα που πέρασε ο έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Δρούτσας, στην Τουρκία. Έπειτα από σύντομη παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη ο έλληνας αξιωματούχος μετέβη στην τουρκική πρωτεύουσα όπου είχε επαφές με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών, τον πρωθυπουργό της χώρας και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Το ταξίδι εργασίας του έλληνα αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών αποσκοπούσε, όπως τουλάχιστον αφέθηκε να εννοηθεί, στην προετοιμασία της συνάντησης που θα έχουν οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών στα τέλη της προσεχούς άνοιξης στην Αθήνα. Εν τούτοις, από τη δίωρη συνάντηση που είχε ο κ. Δρούτσας με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών, καθ. Αχμέτ Νταβούτογλου, φάνηκε να προκύπτει ένα ευρύτερο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, το οποίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, οικονομικών και άλλων δραστηριοτήτων.

Το συμφωνηθέν πλαίσιο συνεργασίας επιδιώκει τη στενότερη και αμεσότερη πολιτική προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα. Προβλέπει κατ' αρχάς τη σύσταση ενός Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας, το οποίο θα απαρτίζεται από δέκα υπουργούς (Εξωτερικών, Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Οικονομίας, Ενέργειας, Περιβάλλοντος, Μεταφορών, Τουρισμού, Πολιτισμού, Εσωτερικών και Παιδείας). Το συμβούλιο, το οποίο σχεδιάζεται να συγκληθεί για πρώτη φορά κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα, θα επιληφθεί ζητημάτων που απασχολούν τα δύο μέρη. Δεύτερον, συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση διμερών συναντήσεων σχεδόν σε κάθε επίπεδο και στα περιθώρια διεθνών συνδιασκέψεων. Τρίτον, αποφασίστηκε να πραγματοποιούνται συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος, προβλέφθηκε η ανταλλαγή νέων υπαλλήλων του διπλωματικού σώματος για «εκπαιδευτικούς» σκοπούς.

Το εν λόγω πλαίσιο προβλέπει ακόμη μία νέα επιπρόσθετη δέσμη Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), που αφορούν ίσως έναν από τους πιο ευαίσθητους τομείς, την ασφάλεια της χώρας και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η νέα δέσμη μέτρων απαρτίζεται από πέντε σημεία: α) Κοινά εκπαιδευτικά προγράμματα για τις Ένοπλες Δυνάμεις στο πλαίσιο της Σύμπραξης για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ. β) Παράδοση διαλέξεων στα ανώτατα στρατιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα από τους αρχηγούς των επιτελείων. γ) Διασύνδεση μεραρχιών αμφότερων των χωρών στα στρατηγεία του ΝΑΤΟ σε Ελλάδα και Τουρκία. δ) Εθιμοτυπικές επισκέψεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα μεταξύ των πολεμικών σχολών και ε) Κοινές επιστημονικές δραστηριότητες μεταξύ των ανώτατων στρατιωτικώνιδρυμάτων.

Εξάλλου συμφωνήθηκε περαιτέρω ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων μεταξύ
Αθήνας και Άγκυρας. Για τον σκοπό αυτόν σχεδιάζεται μάλιστα η πραγματοποίηση ελληνοτουρκικού Φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας κατά την προσεχή επίσκεψη του Ερντογάν. Υπάρχει υπόνοια ότι η οικονομική αυτή συνεργασία θα καλύψει και τον τομέα του τουρισμού με κοινή δράση για την προσέλκυση επισκεπτών από την Άπω Ανατολή.
Άλλα σημαντικά θέματα που τέθηκαν κατά τη συνάντηση των δύο υπουργών ήταν το θέμα της άρσης της θεώρησης για την άδεια εισόδου των τούρκων υπηκόων στη χώρα μας, αλλά και την ΕΕ, κάτι που επιθυμεί διακαώς να πετύχει η Άγκυρα. Η ελληνική πλευρά, έχοντας διαβεβαιώσει ότι υποστηρίζει την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, φαίνεται να έχει υποσχεθεί επιπλέον να προβεί σε κινήσεις στα πλαίσια της Ένωσης για την άρση της θεώρησης για τους Τούρκους! Ο έλληνας αναπληρωτής υπουργός συζήτησε, βεβαίως, με τον τούρκο υπουργό και τα φλέγοντα εθνικά ζητήματα, όπως το Αιγαίο και το Κυπριακό, δίχως, ωστόσο, να αποσπάσει κάποια συγκεκριμένη δέσμευση ή υπόσχεση πέρα από τα γνωστά μονόπλευρα γενικόλογα!

Τίθεται, λοιπόν, εύλογα το ερώτημα αν και κατά πόσο η επιλογή της χρονικής στιγμής για την πραγματοποίηση ενός τέτοιου ανοίγματος είναι πράγματι η καταλληλότερη, καθώς η συμπεριφορά της γείτονος είναι άκρως αρνητική και απογοητευτική: έξαρση στις τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, αδιαλλαξία στο Κυπριακό και ανεξέλεγκτη δράση εθνικιστικών στοιχείων στη Θράκη. Αλλά και το κατά πόσο οι παραχωρήσεις του έλληνα αναπληρωτή υπουργού έχουν κάποιο πραγματικό -και όχι φανταστικό- αντίκρισμα! Είναι δυνατόν να αντιμετωπίζεται ο Νταβούτογλου υπό το πρίσμα προ μιας δεκαετίας καταστάσεων (σεισμοί) και η νέα προσέγγιση να τίθεται επί της «ελληνοτουρκικής φιλίας» που δρομολογήθηκε επί Τζεμ και Παπανδρέου; Η αβασάνιστη και άκριτη αποδοχή των προτάσεων της Άγκυρας σε τόσο ευαίσθητα θέματα μόνο μηνύματα αποδοχής των ηγεμονικών βλέψεων της Άγκυρας (δόγμα Νταβούτογλου) στην περιοχή μας είναι ικανή να στείλει! Μιας και το παιχνίδι διεξάγεται και σε επίπεδο συμβολισμών, για όσους το έχουν αντιληφθεί, ας επιδειχθεί τουλάχιστον η απαιτούμενη ευαισθησία ούτως ώστε να αποφευχθεί η πραγματοποίηση της επίσκεψης στην Αθήνα στα τέλη Μαΐου, όπως επιθυμούν οι Τούρκοι.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 11/4/2010


Για περισσότερα...

Η επίσκεψη του Νταβούτογλου στα Σκόπια

(Ο Νταβούτογλου κατά την επίσκεψή του στο Μοναστήρι - Γκέτι Ίματζες)

Έντονο ενδιαφέρον για ανάπτυξη σχέσεων με τις βαλκανικές χώρες εξέφρασε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Σκόπια. Το εν λόγω ενδιαφέρον αποτελεί έμπρακτη ένδειξη των ηγεμονικών διαθέσεων που τρέφει η Άγκυρα για την περιοχή.

Στη διήμερη επίσημη επίσκεψη που πραγματοποίησε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας στα Σκόπια, συναντήθηκε με την πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας, την οποία διαβεβαίωσε ότι η Άγκυρα της παρέχει κάθε στήριξη στις προσπάθειες ένταξής της τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ. Κατά την περιοδεία του στις δυτικές κυρίως περιοχές, όπως στην Οχρίδα, στο Μοναστήρι, στο Τέτοβο κ.λπ., συναντήθηκε επίσης με σειρά γηγενών στοιχείων, τουρκογενών ή μουσουλμάνων Αλβανών, και επισκέφθηκε πλήθος τεμενών και άλλων θρησκευτικών μνημείων, αλλά και τα τουρκικά κολέγια «Γιαχγιά Κεμάλ», τα οποία έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν υπό την επίβλεψη κύκλων που πρόσκεινται στον Φετχουλάχ Γκιουλέν, γνωστό θρησκευτικό ηγέτη της «τουρκοϊσλαμικής σύνθεσης», που έχει «αυτοεξοριστεί» στις ΗΠΑ.

Η επίσημη επίσκεψη στα Σκόπια ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Άγκυρα να ανανεώσει τους συμμαχικούς δεσμούς με τη γειτονική πρωτεύουσα αλλά και να αναπτύξει διά στόματος του ίδιου του υπουργού το νέο «όραμά» της για τη Βαλκανική. Σύμφωνα με τον Νταβούτογλου, η νέα προσέγγιση της Άγκυρας στην περιοχή συνίσταται σε τέσσερις άξονες: Πρώτον, στη συνέχεια και στην εντατικοποίηση του πολιτικού διαλόγου, βάσει του οποίου η Άγκυρα πιστεύει ότι είναι δυνατή η επίλυση όλων των προβλημάτων – με τους γνωστούς όρους. Δεύτερον, στην εξασφάλιση της ασφάλειας για όλες τις χώρες και όλους τους λαούς των Βαλκανίων, ανεξαρτήτως εθνικής και θρησκευτικής προέλευσης. Τρίτον, στην αλληλεπίδραση και στην αμοιβαία συνεργασία στα θέματα της οικονομίας, κυρίως στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, όπως το σχέδιο Νabucco. Και, τέλος, στην προστασία και στην ανάπτυξη των πολυπολιτισμικών, πολυεθνικών, πολυθρησκευτικών δομών στις βαλκανικές χώρες.

Ο τούρκος υπουργός ισχυρίζεται ότι τα παραπάνω είναι οι βασικές προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στην Τουρκία να συμμετάσχει στην «ανοικοδόμηση» των Βαλκανίων. Ωστόσο, λησμονεί, απ' ό,τι φαίνεται, ότι η γνωστή ρητορεία περί ανεκτικότητας και επιείκειας για το διαφορετικό, το «άλλο» στις ανθρώπινες κοινωνίες πρέπει να δεσμεύει κατ' αρχάς τα μέρη που την προωθούν ως ιδανικό μοντέλο διαβίωσης των λαών. Τα μέρη αυτά πρωτίστως βαρύνονται με την ηθική υποχρέωση της προάσπισης και της εφαρμογής των προτάσεών τους, προτού προσκαλέσουν να κάνουν το ίδιο και οι γειτονικές τους χώρες. Αυτό θα είναι ίσως και το σοβαρότερο βήμα για τη διασφάλιση της καλής γειτονίας, που είναι ικανή να οδηγήσει σε συνεργασία και σε άλλα επίπεδα. Συνεπώς, ο Νταβούτογλου θα έπρεπε να φροντίσει κατ' αρχάς τα του οίκου του προτού επιχειρήσει να σχολιάσει, φέρ' ειπείν, τα σύμβολα που διέκρινε κατά την περιοδεία του σε έναν πύργο ρολογιού, όπως μας τα μεταφέρει ο Σαχίν Αλπάι σε άρθρο του, λέγοντας ότι «τα τεμένη πρέπει να λειτουργούν ως τεμένη, οι εκκλησίες ως εκκλησίες και οι πύργοι ρολογιού ως πύργοι ρολογιού» («Ζαμάν», 31/3/2010). Γιατί δεν είναι λίγες οι καταπατήσεις θρησκευτικών και άλλων ελευθεριών στην ίδια την Τουρκία. Θα πρέπει ακόμη, αν θέλει να τιμήσει την αρχή της καλής γειτονίας, να πάψει να υπονομεύει την εθνική ιστορία λαών της Βαλκανικής. Δεν είναι δυνατόν, δηλαδή, να ανταποδίδει τις φιλοφρονήσεις του σκοπιανού Προέδρου Γ. Ιβάνοφ, ο οποίος δήλωσε ότι η χώρα του αντλεί τις ρίζες της πολυπολιτισμικής πολιτικής που ακολουθεί από το οθωμανικό σύστημα των «μιλέτ» (!), με αναφορές στον Μέγα Αλέξανδρο! Συνεπώς, η νέα προσέγγιση του Νταβούτογλου έχει εγγενείς αδυναμίες, τις οποίες θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη για να είμαστε προετοιμασμένοι κατά την υποδοχή του Ερντογάν.

Η επίσκεψη του Νταβούτογλου έχει ενδιαφέρον όμως και για έναν επιπλέον λόγο, που συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω. Η ημέρα που επελέγη για την πραγματοποίηση της επίσκεψης αυτής συνιστά επίσης μια συμβολική χειρονομία με αποδέκτες τους ενοίκους του νεοκλασικού της Βασιλίσσης Σοφίας, καθώς είναι ενδεικτική των προθέσεων της Άγκυρας. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών επέλεξε να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στα Σκόπια την ημέρα της εθνικής μας εορτής, την 25η Μαρτίου! Η εν λόγω επιλογή προσέφερε κατ' αρχάς στον αρχηγό της τουρκικής διπλωματίας Αχμέτ Νταβούτογλου μια καλή δικαιολογία για να μην επισκεφθεί και να μη συμμετάσχει σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις στις ελληνικές πρεσβείες για τον εορτασμό εθνικών επετείων, όπως έκαναν κατά καιρούς οι προκάτοχοί του. Εκείνο που μας προβληματίζει, ωστόσο, δεν είναι τόσο η απουσία του υπουργού από τέτοιου είδους εκδηλώσεις στις πρεσβείες μας, καθώς η παρουσία του θα επιβεβαίωνε ενδεχομένως και τις «ευγενείς και ειλικρινείς» προθέσεις του, όσο η πραγματοποίηση επίσημης επίσκεψης σε μια γειτονική χώρα με την οποία έχουμε να διευθετήσουμε θέματα που άπτονται της ιστορίας μας, την επέτειο μάλιστα της εθνικής μας εορτής! Αν αναλογιστεί κανείς και τη στάση που τηρεί η Άγκυρα, στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, στο Αιγαίο και στο Κυπριακό, γίνεται πιο ευδιάκριτη η πραγματικότητα πίσω από τις ρητορείες περί φιλίας, συνεργασίας κ.ά., με τις οποίες μας κατακλύζουν συνήθως πριν από τις επισκέψεις αξιωματούχων μας στην Άγκυρα… Η απουσία σοβαρής πολιτικής βούλησης για την προάσπιση της εθνικής μας κυριαρχίας στο Αιγαίο έχει αποθρασύνει την Άγκυρα, η οποία δεν διστάζει να παραβιάζει ούτε τον εθνικό μας εναέριο χώρο αλλά ούτε και τα εθνικά μας χωρικά ύδατα. Στο δε Κυπριακό ετοιμάζονται να ζητήσουν και τα ρέστα. Αυτά, για να μην τρέφουμε αυταπάτες για το τι μπορεί να προκύψει από την επίσκεψη στην Άγκυρα στα μέσα του Απρίλη. Το ταξίδι δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, κυρίως δε όταν δεν εξασφαλίζονται ούτε καν οι βασικές προϋποθέσεις καλής γειτονίας.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 4/4/2010


Για περισσότερα...