Το ΑΚΡ επιθυμεί Φιλικό Διακανονισμό για αποφυγή νέων διασυρμών στο ΕΔΑΔ

Φιλικό διακανονισμό στις υποθέσεις ελευθερίας της έκφρασης που βαραίνουν την Τουρκία στο ΕΔΑΔ, φαίνεται να επιθυμεί η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ. Η απόφαση αυτή προσβλέπει στη βελτίωση της διεθνούς εικόνας της Τουρκίας.

Μετά το «διασυρμό» της Τουρκίας στην υπόθεση του δολοφονηθέντος αρμένιου δημοσιογράφου και ακτιβιστή Χράντ Ντίνκ ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ έλαβε την απόφαση να μην καταθέσει «ποτέ ξανά» εκθέσεις υπεράσπισης για υποθέσεις ελευθερίας της έκφρασης που αμαυρώνουν τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Ο συντάκτης της εν λόγω έκθεσης υπεράσπισης, υπάλληλος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, είχε χρησιμοποιήσει ατυχείς εκφράσεις στην προσπάθειά του να παραλληλίσει την υπόθεση Ντίνκ με εκείνη ενός ναζί. Το ΕΔΑΔ είχε δικαιώσει τη Γερμανία για την ποινή που είχε επιβάλει στον ναζί εξαιτίας άρθρων του στα οποία υπερασπιζόταν τον εθνικοσοσιαλισμό. Υπενθυμίζεται ότι ο Ντινκ προτού δολοφονηθεί είχε προσφύγει στο ΕΔΑΔ για τις ποινές που του είχε επιβάλει η τουρκική δικαιοσύνη με την κατηγορία της εξύβρισης του τουρκισμού (αρθ. 301 του ΤΠΚ). Η εν λόγω υπόθεση, μετά τη δολοφονία του Ντινκ, είχε ενοποιηθεί με τις προσφυγές της οικογενείας του, οι οποίες εκκρεμούσαν στο ΕΔΑΔ κατά του τουρκικού κράτους.

Για την αποφυγή, λοιπόν, παρόμοιων καταστάσεων στο εξής, η ισλαμική κυβέρνηση αποφάσισε αντί των εκθέσεων υπεράσπισης, σε ανάλογες καταστάσεις να επιδιώκεται φιλικός διακανονισμός. Στη συνάντηση των αρμοδίων υπουργών που έλαβε χώρα την περασμένη εβδομάδα στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, οι τρεις υπουργοί, Α. Νταβούτογλου (Εξωτερικών), Σαντουλάχ Εργκίν (Δικαιοσύνης) και Μπεσίρ Αταλάϊ (Εσωτερικών), πρότειναν στον πρωθυπουργό, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τα εξής: α) Την προσφυγή σε φιλικό διακανονισμό δίχως την κατάθεση έκθεσης υπεράσπισης στις υποθέσεις που το κράτος κατηγορείται για παραβίαση της ελευθερίας της σκέψης, και β) την αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της Επιτροπής Φιλικών Διακανονισμών και εξουσιοδότησής της με ουσιαστικές αρμοδιότητες. Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο ενέκρινε τις προτάσεις των υπουργών και στο εξής αναμένεται να καθιερωθεί η προσφυγή στο διακανονισμό αντί της έκθεσης υπεράσπισης στο ΕΔΑΔ, που θα είναι ο κανόνας, εκτός και εάν ο ίδιος ο πρωθυπουργός αποφασίσει το αντίθετο, περίπτωση που θα συνιστά την εξαίρεση στον κανόνα.

Η Επιτροπή Φιλικού Διακανονισμού αποτελεί ένα άτυπο διυπουργικό όργανο επιφορτισμένο με την επικοινωνία μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Οικονομικών. Έως σήμερα το εν λόγω όργανο λειτουργούσε με αρκετά αργούς ρυθμούς καθώς η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των τεσσάρων υπουργείων δεν ήταν πάντα δεδομένη.

Με την ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής το ζητούμενο φαίνεται να είναι η απαλλαγή του υπουργείου Εξωτερικών – και του υπουργού Εξωτερικών προσωπικά – από το πολιτικό βάρος παρόμοιων ατιμωτικών καταστάσεων που εκθέτουν την εικόνα της χώρας διεθνώς. Έτσι οι αρμόδιοι υπουργοί προσέφυγαν στη λύση της μεταφοράς του προβλήματος στην επιτροπή, ενώ αυτά θεωρητικά παραμένουν συνυπεύθυνα. Μία από τις απόψεις που εκφράστηκαν είναι ότι η ισλαμική κυβέρνηση δεν επιθυμεί πια να υπερασπίζεται τα κακώς κείμενα του κρατικού μηχανισμού για τα οποία δεν φέρει η ίδια ευθύνη, αλλά το κεμαλικό κατεστημένο, επιχείρημα που συνδέεται άμεσα και με την επικαιρότητα στη γείτονα.

Η απόφαση της απευθείας προσφυγής στην Επιτροπή, η οποία θα επεξεργάζεται προτάσεις για τον φιλικό διακανονισμό και το ύψος των αποζημιώσεων, προκαλεί εκ πρώτης όψεως θετικές εντυπώσεις. Ωστόσο, η υπόθεση του διακανονισμού είναι αφ’ εαυτού της μία περίπλοκη και ιδιαιτέρως χρονοβόρα υπόθεση. Και τι μέλλει γενέσθαι στις περιπτώσεις εκείνες που ο ενάγων αρνείται να υποχωρήσει και να διαπραγματευτεί, όπως τυχαίνει να συμβαίνει με την περίπτωση της οικογένειας Ντινκ, η οποία απέρριψε το ενδεχόμενο φιλικού διακανονισμού; Εξάλλου, θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς πώς ένα κράτος σαν την Τουρκία θα «πάψει» πια να υπερασπίζεται τις αποφάσεις της εσωτερικής έννομης τάξης της; Και από πότε η Άγκυρα άρχισε να «παραδέχεται» τα αδικήματα που έχει πράξει εναντίον των ανυπεράσπιστων πολιτών της; Ακόμη και ο πιο αφελής παρατηρητής αντιλαμβάνεται αμέσως ότι κάτι πονηρό πρέπει να συμβαίνει με την εν λόγω απόφαση. Και η απάντηση είναι πολύ απλή. Η Τουρκία κατέχει τη δεύτερη θέση (έπεται της Ρωσίας) στις χώρες που εκκρεμούν εναντίον τους υποθέσεις στην ΕΔΑΔ! Και το μεγαλύτερο μέρος αυτών αφορά την ελευθερία της έκφρασης! Πράγμα που πάει να πει ότι ο πολύς κύριος Νταβούτογλου θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει πολλές παρόμοιες καταστάσεις ακόμη, κάτι που φυσικά απεύχεται και επιδιώκει ν αποφύγει πάσα θυσία.

Οι απέλπιδες προσπάθειας της ισλαμικής κυβέρνησης να αλλάξει τη διεθνή εικόνα της δεν θα τελεσφορήσουν εάν δεν αλλάξει κατ’ αρχάς νοοτροπία η ίδια. Ακόμη και η συνταγματική αναθεώρηση για την οποία έγινε πολύς λόγος και οι τούρκοι πολίτες θα προσέλθουν στις κάλπες σε λίγες ημέρες, κρύβει παγίδες και λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση με εκείνη της απόδοσης γρήγορης και αμερόληπτης δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα το δικαίωμα στην ατομική προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ένα όργανο που αποφαίνεται κατεξοχήν με αργούς ρυθμούς και πολιτικά κριτήρια, δεν μπορεί να αποτελεί παρά ακόμη ένα μεγάλο εμπόδιο που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο πολίτης προτού καταφέρει να απευθυνθεί στο ΕΔΑΔ!

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος