Περίοδος έντασης στις τούρκο-ισραηλινές σχέσεις μετά την Ισραηλινή επίθεση στη Γάζα

Το σχέδιο του Τελ-Αβίβ να εισβάλλει στη λωρίδα της Γάζας, την πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Παλαιστίνης, με πρόφαση την εξάρθρωση της Χαμάς, και η αδιάκριτη χρήση βίας εναντίων των αμάχων, κατέλαβε εξαπίνης σχεδόν όλη τη διεθνή κοινότητα. Ιδιαίτερα ενοχλημένη όμως φάνηκε να είναι η Τουρκία, μουσουλμανική χώρα και συνάμα στρατηγικός εταίρος του Ισραήλ, καθώς είδε να σείεται συθέμελα η Μεσανατολική της πολιτική, που στοχεύει να αναβαθμίσει τον περιφερειακό της ρόλο.

Λίγες ώρες πριν να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο αφανισμού των Παλαιστινίων, ο απερχόμενος Ισραηλινός πρωθυπουργός βρισκόταν στην Τουρκία για τον πέμπτο γύρο συνομιλιών ανάμεσα στην Συρία και το Ισραήλ, ο οποίος διεξήχθη υπό την αιγίδα της Άγκυρας. Αυτή η «παράληψη» των ισραηλινών αυτόχρημα δυσαρέστησε την Άγκυρα, αφού «αψήφησε» τις στενές σχέσεις των δυο χωρών σε θέματα ασφάλειας και διπλωματίας, αφήνοντας έτσι ερωτηματικά για τα όρια του περίφημου τούρκο-ισραηλινού «στρατηγικού άξονα».

Η Τουρκία επιχείρησε να απαντήσει στα τετελεσμένα μέσω μιας σειράς διπλωματικών πρωτοβουλιών, όπως: α) Η περιοδεία του τούρκου πρωθυπουργού στη Συρία, στο Λίβανο, στην Αίγυπτο και στη Σαουδική Αραβία, β) Η κινητοποίηση των μηχανισμών της Ισλαμικής Διάσκεψης, γ) Οι διαβουλεύσεις με τους υπουργούς Εξωτερικών της Αιγύπτου και της Συρίας στην Άγκυρα, και δ) Οι επαφές του συμβούλου του πρωθυπουργού, Καθ. Α. Νταβούτογλου, με τη Χαμάς και τον πρέσβη του Ισραήλ στην Άγκυρα, καθώς και η παρουσία του στη συνάντηση Σαρκοζί-Άσαντ στη Δαμασκό. Η Άγκυρα πίεσε να εξασφαλίσει την κατάπαυση του πυρός και το πράσινο φώς για την παροχή της ανθρωπιστικής βοήθειας. Προσφέρθηκε ακόμη να συμβάλλει σε μια ενδεχόμενη ειρηνευτική δύναμη. Όλες αυτές οι κινήσεις καλής θελήσεως εκ μέρους της Άγκυρας στόχευαν, αφενός, να τονώσουν την αξιοπιστία της τουρκικής διπλωματίας, και, αφετέρου, να οδηγήσουν τις συζητήσεις στο μεσανατολικό σε πιο ασφαλή ύδατα, βγάζοντας και την ίδια από το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε.

Η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ ένοιωσε να ασφυκτιά υπό την πίεση της ηθικής επιταγής. Άλλωστε, πως θα μπορούσε ένα κόμμα ισλαμικών προδιαγραφών, που βρίσκεται στην εξουσία, να μείνει αμέτοχο στα διεθνή δρώμενα, όταν καταπατείται κατάφωρα το διεθνές δίκαιο στη Γάζα; Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι το «επιτίμιο» θα ήταν βαρύ για τον Έρντογαν, εάν είχε αδιαφορήσει για τους ομόθρησκούς του Παλαιστίνιους, λίγους μόνο μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία. Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι και τόσο απλή. Την συγκεκριμένη στιγμή, η Άγκυρα δεν μπορεί να βαστάξει τις συνέπειες ενός πισωγυρίσματος στο Τελ-Αβίβ. Ιδίως όταν : α) Έχει το προνόμιο να προμηθεύεται στρατιωτική τεχνολογία αιχμής, β) Οι συμφωνίες στα εξοπλιστικά προγράμματα ανέρχονται τα 2,5 εκατ. δολάρια, γ) Ο αγώνας κατά του ΡΚΚ εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την συνδρομή των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, και δ) Έχει ανάγκη του πανίσχυρου εβραϊκού λόμπι στις ΗΠΑ για να ισοσταθμίσει το αντίστοιχο αρμενικό, που πιέζει για την αναγνώριση της Γενοκτονίας.

Ο υπερβολικός ζήλος που έδειξε, όμως, η τουρκική διπλωματία για την τύχη των Παλαιστινίων ενόχλησε το Τελ-Αβίβ. Ο ισραηλινός Τύπος δεν δίστασε μάλιστα να κατηγορήσει τον Έρντογαν, ότι ως δόκιμος πολιτικός προέβη σε σοβαρό ολίσθημα, καθώς νικήθηκε από τα συναισθήματά του. Αυτό ήταν που εξόργισε τον ηγέτη του ΑΚΡ, ο οποίος δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον θυμό του και αποδοκίμασε τους πολιτικούς ηγέτες του Ισραήλ – κυρίως τον Μπάρακ και την Λίβνι – για την «σιγήν ιχθύος» που τηρούν, προσδοκώντας ανερυθρίαστα σε πολιτικά οφέλη στις εκλογές του προσεχούς Φλεβάρη στο Ισραήλ. «Αμαρτήματα» για τα οποία θα λογοδοτήσουν, σύμφωνα με αυτόν, στην Ιστορία. Τους υπενθύμισε ακόμη την φιλευσπλαχνία, που έδειξαν οι Οθωμανοί στους εκδιωχθέντες από την Ιβηρική χερσόνησο προγόνους τους πριν από αιώνες. Ενώ, εξέφρασε την δυσαρέσκειά του για την ταλαιπωρία μισής ώρας που υπεβλήθη στη Ραμάλα. Τέλος, υποσχέθηκε να στηρίξει τα αιτήματα της Χαμάς στα πλαίσια του ΟΗΕ, παίρνοντας θέση ανοιχτά υπέρ του Αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου!

Όπως μας διδάσκει η ιστορία, οι λεπτές σχέσεις της Άγκυρας με το Τελ-Αβίβ αντέχουν στις εντάσεις. Άλλωστε, τον πρώτο λόγο στις σχέσεις με το Ισραήλ τον έχουν οι στρατιωτικοί. Μερίδιο στα αίτια της παραφωνίας του Έρντογαν ίσως να έχει και το γεγονός, ότι υφίσταται μεγάλη πίεση για να ξεπεραστούν τα εμπόδια, που ορθώνονται συνεχώς στον δρόμο της Άγκυρας προς την ανάρρησή της σε περιφερειακή υπερδύναμη στη Μέση Ανατολή. Ως πότε όμως το Ισραήλ θα είναι αρωγός σε αυτό το εγχείρημα της Τουρκίας;

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
kbocporitis.jr@gmail.com