Απέλαση αξιωματούχου του «Ντιανέτ» από τη Σόφια

Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι τα σχέδια της Άγκυρας για περαιτέρω διείσδυση στη Θράκη δεν είναι ανυπόστατα. Τα όσα εξελίχθηκαν, αυτήν την περίοδο, στη γειτονική Βουλγαρία, που αναγκάστηκε να απελάσει τούρκο θρησκευτικό λειτουργό, ο οποίος βρισκόταν καθημερινά σε άμεση επαφή με τους τουρκογενείς και μουσουλμάνους, καταμαρτυρούν σχέδια επιρροής του εν λόγω στοιχείου στην ευρύτερη Βαλκανική χερσόνησο.

Το διάστημα που κύλησε, ήρθε στο φώς της δημοσιότητας μια είδηση, που κυκλοφόρησε στα τουρκικά και στα διεθνή μέσα, σχετικά με την απέλαση ενός αξιωματούχου του «Ντιανέτ», δηλαδή, της Προεδρίας Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, από την Βουλγαρία. Η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας της Βουλγαρίας (DANS), που συστάθηκε μόλις πριν από ένα χρόνο, απέλασε, μετά από πολύωρη ανάκριση, τον Αντέμ Γιεριντέ, υπεύθυνου Βουλγαρίας του Ιδρύματος Ντιανέτ της Τουρκίας (TDV), με την αιτιολογία ότι ο Γενικός Διευθυντής του παραρτήματος «αποτελούσε κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια της Βουλγαρίας». («ΑFP» 15.01.2009) Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις, η απόφαση των βουλγαρικών υπηρεσιών είχε ληφθεί τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, αλλά εκκρεμούσε η υλοποίησή της. Ο Γιεριντέ κατείχε τη θέση του Αντιπρύτανη του Ανώτατου Ισλαμικού Ινστιτούτου της Σόφιας. Αυτό που ενόχλησε τις βουλγαρικές αρχές, λέγεται ότι είχε να κάνει κυρίως με τις δραστηριότητες που ανέπτυξε στους κόλπους των ιεροδιδασκαλείων (Ιμάμ-Χατίπ) της Βουλγαρίας, καθώς ήταν υπεύθυνος τόσο για τα διοικητικά όσο και για τα οικονομικά τριών τέτοιων σχολείων. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι είχε προσπαθήσει να επιβάλλει την ισλαμική μαντίλα στις μαθήτριες που φοιτούσαν σε αυτά τα λύκεια, με ό, τι αυτό συνεπάγεται. Άλλοι πάλι λένε ότι δεχόταν πιέσεις από κύκλους προσκείμενους στις θρησκευτικές αδελφότητες των Φετχουλάχ Γκιουλέν και Σουλεϊμαντζί για να ενδώσει στις απαιτήσεις τους. Όπως και να έχει το πράγμα, τα αίτια της απέλασης του Γιεριντέ παραμένουν ασαφή, καθώς, από τη μια, δεν δόθηκαν επαρκείς εξηγήσεις από τη Σόφια, και από την άλλη, δεν υπήρξε σοβαρή αντίδραση – ούτε δόθηκε δημοσιότητα στο θέμα – από την Άγκυρα, στάση που, όχι αδικαιολόγητα ίσως, προκαλεί εντύπωση.

Η Προεδρία των Θρησκευτικών Υποθέσεων είναι ο θεσμός που επινοήθηκε από τους Κεμαλικούς, για να καλυφθεί το κενό που δημιούργησε η κατάργηση του Χαλιφάτου και των σχετικών υπουργείων το 1924. Η Τουρκία, παρόλο που διατείνεται ότι είναι ένα κοσμικό κράτος δυτικού τύπου, μέσω της Προεδρίας αυτής, ασκεί άμεσο έλεγχο στα θρησκευτικά πράγματα του τόπου. Το «Ντιανέτ» προωθεί ένα Ισλάμ, που, αφενός, επιδιώκει να εξαλείψει «ανορθόδοξες» φωνές εντός του τουρκικού Ισλάμ, και αφετέρου, βρίσκεται σε αρμονία με τα προστάγματα της Κεμαλικής ιδεολογίας. Είναι, δηλαδή, εκπρόσωπος του «κρατικού» Ισλάμ, που δεν επιδιώκει να ανατρέψει τα – αμφιλεγόμενα – επιτεύγματα του Κεμαλισμού περί κράτους-έθνους, εκδυτικισμού, κ.λπ. Πέραν την πλούσια δράση του στο εσωτερικό, το «Ντιανέτ» διαθέτει τα απαραίτητα εργαλεία για να προωθήσει το «κρατικό» Ισλάμ και στο εξωτερικό. Καταρχάς, έχει στη διάθεσή του ένα εξειδικευμένο προσωπικό, όπως ιεροκήρυκες, ιεροδιδάσκαλοι κ.ά., οι οποίοι ενίοτε τοποθετούνται και στις τουρκικές Πρεσβείες και στα Προξενεία, όπου υπηρετούν ως θρησκευτικοί ακόλουθοι. Κατά δεύτερο λόγο, απολαμβάνει την αρωγή του Ιδρύματος «Ντιανέτ» της Τουρκίας, στο οποίο απασχολείται ο Γιεριντέ, που αποτελεί το σημαντικότερο μέσο που διαθέτει στις επαφές του με τους τουρκογενείς και τους μουσουλμάνους απόγονους της οθωμανικής αυτοκρατορίας στο εξωτερικό. Διοργανώνει εράνους για την ανέγερση τεμενών, εγκαινιάζει κορανικά σχολεία και ιεροδιδασκαλεία, χορηγεί υποτροφίες, εκδίδει θρησκευτικού περιεχομένου έντυπα και επιδίδεται σε κάθε είδους αγαθοεργία που εμπίπτει στην τούρκο-ισλαμική ηθική, προωθώντας, ταυτόχρονα, τις θέσεις της Κεμαλικής πολιτείας. Ως εκ τούτου, η Προεδρία Θρησκευτικών Υποθέσεων, ως εκφραστής της τούρκο-ισλαμικής σύνθεσης, δεν μπορεί να νοείται ως ένας καθαρά θρησκευτικός θεσμός.

Συνοψίζοντας, τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι η «εκκωφαντική» σιωπή, που τήρησαν οι τουρκικές αρχές μετά την απέλαση του Γιεριντέ, προδίδει ανομολόγητες διαθέσεις εκ μέρους της Τουρκίας. Άλλωστε, δεν μπορεί να είναι τυχαία η προσπάθεια που καταβάλλει η Άγκυρα, εδώ και μερικά χρόνια, να φέρει πιο κοντά το τουρκογενές και μουσουλμανικό στοιχείο της Θράκης και της Ανατολικής Ρωμυλίας (Ν. Βουλγαρίας), που βρίσκονται σε εξαιρετική γεωγραφική εγγύτητα. Η απόφαση δε του Ντιανέτ να διορίσει θρησκευτικούς ακολούθους προσεχώς στο Κόσοβο και στα Τίρανα, καθώς και στην Τιφλίδα, με παράλληλη προώθηση των θέσεών του στις τουρκικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, κρίνουμε πως, μετά και τις κλιμακούμενες προκλήσεις στο Αιγαίο και την αθεράπευτη κατάσταση στο Κυπριακό, θα πρέπει να αυξήσει έτι περισσότερο τις ανησυχίες για τα επικείμενα τουρκικά παιχνίδια προς δημιουργία τετελεσμένων στη Δυτική Θράκη.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
kbocporitis.jr@gmail.com