Ένταση στις σχέσεις ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ και Στρατού

«Το σχέδιο εξόντωσης του ΑΚΡ… Ερντογάν: Ζήτω, σώθηκα!» (Σκίτσο του Σεφέρ Σελβί – «Εβρενσέλ» 18/6/2009)

Οι σχέσεις Ισλαμιστών και Κεμαλιστών έχουν μπει και πάλι σε τροχιά έντονης αντιπαράθεσης στη γείτονα χώρα. Οι νέες αποκαλύψεις στον Τύπο περί της πρόθεσης των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων να περιορίσουν την επιρροή των Ισλαμιστών επανέφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα των σχέσεων του στρατεύματος με τον πολιτικό κόσμο στην Τουρκία.

Αφορμή της νέας έντασης υπήρξε το δημοσίευμα της φιλελεύθερης ημερήσιας «Ταράφ», που έφερε στο φως της ημέρας έγγραφο βάσει του οποίου ο στρατός φέρεται να είχε καταστρώσει σχέδιο δράσης κατά του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ και του πανίσχυρου ισλαμικού κινήματος του Φετχουλάχ Γκιουλέν, με τη δράση και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς του οποίου ασχοληθήκαμε πρόσφατα. Τι περιείχε, όμως, το εν λόγω έγγραφο; Και ποια είναι η ιδιαιτερότητα που το χαρακτηρίζει;

Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, το στράτευμα σχεδίαζε καίρια πλήγματα στην αξιοπιστία και τη δημοτικότητα των Ισλαμιστών στην ευρύτερη λαϊκή βάση, με σκοπό να περιοριστεί η ολοένα αυξανόμενη επιρροή τους στην πολιτική, οικονομική και πολιτισμική ζωή του τόπου. Καθώς, όμως, αμφισβητείται η αυθεντικότητα του εγγράφου από τους άμεσα ενδιαφερόμενους θεσμούς, τις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, και μέρος του Κεμαλικού Τύπου, η Δικαιοσύνη ανέλαβε τη διαλεύκανση της υπόθεσης διενεργώντας τις απαραίτητες έρευνες.

Δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιου είδους σχέδια έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Το ζήτημα που ανακύπτει, όμως, από τη δημοσίευση αυτού του συγκεκριμένου εγγράφου, πέρα από το αν είναι ή δεν είναι αυθεντικό, είναι άλλο. Είναι προφανές ότι η κρίση μεταξύ Ισλαμιστών και Κεμαλιστών βαθαίνει και ότι υπάρχουν κέντρα εξουσίας που, απ' ό,τι φαίνεται, καλλιεργούν κλίμα αντιπαράθεσης με έντονη διάθεση παραπλάνησης της κοινής γνώμης. Εξάλλου, ας μη λησμονούμε ότι η αποκάλυψη της «Ταράφ» ήρθε μόλις λίγες ημέρες μετά τις έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν από πλευράς του τουρκικού Τύπου για να αποκαλυφθούν όσα είχαν ειπωθεί μεταξύ του πρωθυπουργού Ερντογάν και του στρατηγού Μπουγιουκανίτ, πριν από δύο περίπου χρόνια, στην πολύωρη συνάντηση που έλαβε χώρα στο παλάτι του Ντολμάμπαχτσε. Σε αυτήν τη συμφωνία-ορόσημο φημολογείται ότι τα δύο μέρη είχαν έλθει σε συμφωνία για ένα modus vivendi.

Η δημοσίευση του εν λόγω εγγράφου, όμως, παραπέμπει εκ των πραγμάτων και στο πανίσχυρο παρακράτος, που φαίνεται ότι καλά κρατεί. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, το συγκεκριμένο έγγραφο, αντίγραφο του οποίου προμηθεύτηκε και δημοσίευσε ο Μεχμέτ Μπαράνσου της «Ταράφ», είχε βρεθεί μαζί με άλλα στο γραφείο ενός κατηγορουμένου της Εργκένεκον. Το γεγονός αυτό δίνει σαφώς διαφορετικές διαστάσεις στην υπόθεση, καθώς ανατροφοδοτεί τη συζήτηση περί παρακρατικών ομάδων που δρουν στις τάξεις του στρατεύματος. Από την οπτική αυτή των πραγμάτων, υποστηρίζεται, και πιθανότατα έχει κάποια βάση αλήθειας, ότι υπάρχουν ομάδες συνωμοτών στο στράτευμα που σχεδιάζουν να καταστρατηγήσουν το σύνταγμα και τους νόμους και να παρέμβουν στο πολιτικό σύστημα με προφανή στόχο τον εξοβελισμό των Ισλαμιστών από την εξουσία.

Η δημοσιοποίηση του εγγράφου πάντως φέρνει στη θύμησή μας σχετικά πρόσφατες αποκαλύψεις περί επίδοξων πραξικοπηματιών που μηχανεύονταν παρόμοιες παρεμβάσεις, όπως εκείνη της περίπτωσης των ημερολογίων του ναυάρχου Οζντέν Ορνέκ που είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Νοκτά» κ.ά. Κοινό σημείο όλων αυτών των αποκαλύψεων, βέβαια, είναι ότι η υπόθεση προβλέπει μονίμως μια ομάδα είτε αξιωματικών είτε παρακρατικών που συνιστούν απειλή για τη Δημοκρατία. Στην ουσία, όμως, πέραν οποιασδήποτε αδιάσειστης αλήθειας που μπορεί να κρύβεται πίσω από τις αποκαλύψεις αυτές, η κοινή γνώμη γίνεται δέκτης αντιφατικών μηνυμάτων. Από τη μια το «βαθύ κράτος» εμφανίζεται να επιδιώκει να καταλύσει τους «δημοκρατικούς θεσμούς» και από την άλλη το ισλαμικό κυβερνών κόμμα ΑΚΡ υποδύεται τον ρόλο του «υπερασπιστή» της Δημοκρατίας. Όσο αληθής κι αν είναι η εικόνα που περιγράφεται για τους στρατιωτικούς, τόσο παραπλανητική είναι εκείνη των Ισλαμιστών. Και τούτο γιατί, ως γνωστόν, οι Ισλαμιστές προωθούν τους δημοκρατικούς θεσμούς με στόχο, πρωτίστως, να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα! Και κατά δεύτερο λόγο, για να περιορίσουν την επιρροή των Κεμαλιστών.

Όπως και να έχει το πράγμα, η αποκάλυψη «συνέπεσε» με τις συζητήσεις περί σύνταξης ενός νέου δημοκρατικού Συντάγματος, κίνηση την οποία υποστηρίζουν και κοινωνικοί φορείς και σημαντικό μέρος της διανόησης, περί επαναπροσδιορισμού της έννοιας του πολίτη και επανεξέταση της θέσης των μειονοτήτων στην τουρκική Πολιτεία. Θα χρειαστεί κάποιο διάστημα έως ότου επανέλθει η συζήτηση αυτή στο προσκήνιο. Το πιθανότερο είναι ότι ως τότε η επικαιρότητα θα μονοπωληθεί από τη φιλολογία περί των πραξικοπημάτων και της δράσης του παρακράτους, ενώ δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο και μιας πιθανής αποφόρτισης της έντασης διά της προώθησης εθνικών πολιτικών, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό.

K. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 21/06/2009