Η Σύνοδος Κορυφής της Διαβαλκανικής Συνεργασίας στην Κωνσταντινούπολη

(Reuters, 23/6/2010)

Στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες η Σύνοδος Κορυφής των κρατών-μελών της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Η σύνοδος προσέφερε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στην Τουρκία για την προώθηση των θέσεών της στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή.

Ο εν λόγω περιφερειακός θεσμός, στον οποίο συμμετέχει και η χώρα μας, συστάθηκε με πρωτοβουλία της Σόφιας το 1996. Η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης σφράγισε τη δεύτερη τουρκική προεδρία της Διαβαλκανικής Συνεργασίας - η πρώτη είχε λάβει χώρα την περίοδο 1998-1999. Σηματοδότησε ακόμη τη διεύρυνση του θεσμού με την ένταξη της Σλοβενίας. Ας σημειωθεί ακόμη ότι η Άγκυρα παρέδωσε τη σκυτάλη στην Ποντγκόριτσα (Μαυροβούνιο), η οποία αναλαμβάνει την προεδρία της Διαβαλκανικής Συνεργασίας την προσεχή περίοδο.

Τα ζητήματα που κυριάρχησαν στη Σύνοδο Κορυφής είχαν να κάνουν πρωτίστως με την ένταξη των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στους ευρωπαϊκούς και ευρωατλαντικούς θεσμούς, κάτι που γεννά εκ των πραγμάτων ερωτήματα για τον λόγο ύπαρξης της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Τα θέματα που έθιξε η τουρκική προεδρία, ωστόσο, παρέχουν μια πληρέστερη εικόνα για τις προθέσεις της. Στο εν λόγω θέμα, φέρ' ειπείν, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την άρση της θεώρησης για τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ εκ μέρους της ΕΕ και ευχήθηκε κατάργηση σύντομα και για τις υπόλοιπες χώρες (Βοσνία και Αλβανία), συμπλήρωσε λέγοντας ότι η μη κατάργησή της και για την Τουρκία θα αποτελέσει αδικία! Άλλο θέμα που επιχείρησε να προβάλει η διοργανώτρια χώρα ήταν η δράση των κούρδων αγωνιστών του ΡΚΚ, από το οποίο πρόσφατα έχει δεχτεί βαρύτατα πλήγματα. Τέλος, πέτυχε στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής να γίνει αναφορά και στα γεγονότα της Γάζας και τις υποχρεώσεις του Ισραήλ, επιχειρώντας προφανώς να ασκήσει πίεση στο Τελ Αβίβ.

Οι θέσεις αυτές της ισλαμικής κυβέρνησης θα πρέπει να μας ανησυχούν είτε γιατί τέθηκαν επί τάπητος στη συνάντηση που είχαν ο έλληνας και ο τούρκος πρωθυπουργός, είτε γιατί δεν επιδιώχθηκε μια πιο ενεργός συμμετοχή εκ μέρους της Αθήνας κατά τη διάρκεια της συζήτησης στα πλαίσια της συνόδου. Το θέμα της κατάργησης της θεώρησης εισόδου στη Ζώνη Σένγκεν για τους τούρκους υπηκόους, παραδείγματος χάρη, μας αφορά άμεσα, καθώς οποιοσδήποτε είναι σε θέση να αντιληφθεί τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης για τη χώρα μας - ιδίως αν δεν συνοδεύεται από τα απαραίτητα συμφωνητικά επαναπροώθησης λαθρομεταναστών κ.λπ. Εντούτοις, ο έλληνας πρωθυπουργός φαίνεται ότι έχει υποσχεθεί στον τούρκο ομόλογό του να υποστηρίξει το τουρκικό αίτημα («Γιενί Σαφάκ», 23/6), καθώς και την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ («Σαμπάχ», 24/6). Άγνωστο, βεβαίως, με τι αντάλλαγμα… Γιατί ακόμη και στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ η Άγκυρα επανέλαβε τη γνωστή φιλοσκοπιανή της θέση. Είναι απορίας άξιο επίσης γιατί δεν έθεσε ο έλληνας πρωθυπουργός θέμα κατεχόμενων, τη στιγμή που οι χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης στο κοινό ανακοινωθέν έπαιρναν θέση στο Μεσανατολικό (Γάζα)! Το πιο ανησυχητικό είναι η πρόταση του ισλαμιστή Προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ, περί μυστικής διπλωματίας! Ο Γκιουλ, κατά την προσέλευση του έλληνα πρωθυπουργού στο παλάτι Τσιραγάν, φέρεται να τον «συμβούλευσε» πως σημαντικά ζητήματα πρέπει να επιλύονται βάσει «αθόρυβης» -δηλαδή μυστικής- διπλωματίας, καθώς «δεν υπάρχει», λέει ο Γκιουλ, «ζήτημα που να μη μπορεί να επιλυθεί με αμοιβαία εμπιστοσύνη!» («CIHAN», 23/6.)

Η δημοσιότητα που δόθηκε στη σύνοδο είναι ίσως ενδεικτική της πρόθεσης των περιφερειακών χωρών να συνεργαστούν στην αντιμετώπιση ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος. Ωστόσο η σύνοδος παρείχε την ευκαιρία στη διοργανώτρια χώρα, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρές δυσχέρειες στη διεθνή σκηνή, να βελτιώσει τη στρατηγική εικόνα της. Είναι αλήθεια ότι η Άγκυρα διανύει μια πολύ δύσκολη χρονική περίοδο. Αυτή η δυσμενής θέση που κατέχει οφείλεται αφενός στην αποκάλυψη του ρόλου που διαδραμάτισαν οι τουρκικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στα ανοιχτά της Γάζας πριν από μερικές εβδομάδες, κλιμακώνοντας την κρίση με το Ισραήλ. Και αφετέρου στα μηνύματα εγκατάλειψης που λαμβάνει τόσο από παραδοσιακές συμμάχους, όπως οι ΗΠΑ, όσο και από τις εν δυνάμει Μεγάλες Δυνάμεις του διεθνούς συστήματος, όπως η Βραζιλία, η οποία, ενώ αρχικά στήριξε τις μεσολαβητικές προσπάθειες της Άγκυρας στην υπόθεση της «ανταλλαγής εμπλουτισμένου ουρανίου» με το Ιράν, ανακοίνωσε τελικά ότι αποχωρεί από τη διαδικασία, αιφνιδιάζοντας την ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας.

Συνεπώς, η Σύνοδος Κορυφής στην Κωνσταντινούπολη έδωσε τη δυνατότητα στην Άγκυρα να επιχειρήσει ανατροπή του αρνητικού κλίματος που την περιβάλλει και να στείλει μηνύματα που «διαψεύδουν» την απομόνωσή της. Από αυτήν τη σκοπιά η εξασφάλιση της συμμετοχής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της περιοχής δύναται να καταχωριστεί στις επιτυχίες της τουρκικής διπλωματίας, στον βαθμό που πέτυχε να τραβήξει έστω και πρόσκαιρα τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η Άγκυρα δεν άφησε να περάσει ανεκμετάλλευτη η ευκαιρία που της δόθηκε με τη Σύνοδο Κορυφής της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Χρησιμοποίησε στο έπακρον την ευκαιρία για να προωθήσει τα εθνικά της συμφέροντα, παρορώντας τα κοινά συμφέροντα που όφειλε να επιδιώξει ως προεδρεύουσα χώρα ενός τέτοιου περιφερειακού θεσμού.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 27/6/2010