Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βερολίνο, η Κύπρος και οι εκβιασμοί του Νταβούτογλου

(Getty Images, Σύνοδος του NATO στο Βερολίνο 14 Απριλίου 2011)

Σοβαρό φραστικό επεισόδιο έλαβε χώρα μεταξύ του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών και του Τσέχου ομόλογού του κατά την πρόσφατη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βερολίνο. Η στάση που τήρησε ο Τούρκος υπουργός στο θέμα της συμμετοχής της Κύπρου στους ευρω-ατλαντικούς μηχανισμούς, έρχεται να επιβεβαιώσει την πολιτική εκβιασμών που ακολουθεί η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ έναντι χωρών μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Την εβδομάδα που πέρασε, πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στο Βερολίνο, όπου συζητήθηκαν τα φλέγοντα ζητήματα της επικαιρότητας, όπως η κατάσταση στη Λιβύη, στο Αφγανιστάν κ.λπ. Κατά τη διήμερη σύνοδο οι υπουργοί ασχολήθηκαν ακόμη με το θέμα της ένταξης μη κρατών-μελών του Συμφώνου στις ευρω-ατλαντικές δομές και μηχανισμούς ασφαλείας. Στην κατηγορία αυτή ανήκει και η Κύπρος, η συμμετοχή στους εν λόγω μηχανισμούς της οποίας έχει προσκρούσει στην τουρκική άρνηση και κατά το παρελθόν.

Στο Βερολίνο ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Anders F. Rasmussen έθεσε στο τραπέζι των συζητήσεων την αναγκαιότητα διεξαγωγής των συνόδων ΕΕ-ΝΑΤΟ, η πραγματοποίηση των οποίων δεν κατέστη δυνατή εξαιτίας του τουρκικού βέτο εξαιτίας της εμμονής της Άγκυρας να μην αναγνωρίσει τη Λευκωσία. Στην προσπάθειά του να βρει διέξοδο στο θέμα, ο Rasmussen έκανε μια συμβιβαστική πρόταση στους συμμάχους και συγκεκριμένα στην Άγκυρα, με την οποία φάνηκε να συμφωνεί και η Ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Catherine Ashton. Ο Rasmussen πρότεινε συγκεκριμένα την ικανοποίηση αιτημάτων της Τουρκίας, όπως η συμμετοχή της Άγκυρας στις εργασίες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (ΕΟΑ/EDA), με αντάλλαγμα την άρση του τουρκικού βέτο για τη συμμετοχή της Λευκωσίας στην κοινή σύνοδο ΕΕ-ΝΑΤΟ. Η αντίδραση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών δεν άφησε περιθώρια αμφισβήτησης περί των προθέσεων της Άγκυρας. Τα όσα διημείφθησαν στους κόλπους του Συμβουλίου είναι αποκαλυπτικά της τουρκικής προσέγγισης στο θέμα.

Ο Νταβούτογλου ισχυρίστηκε ότι οι Ευρωπαίοι είχαν ήδη υποσχεθεί στην Τουρκία τη συμμετοχή της στις εργασίες του ΕΟΑ, υπόσχεση που, σύμφωνα με τον Νταβούτογλου, οφείλουν να τηρήσουν. Ο Τούρκος υπουργός σημείωσε ακόμη ότι οι Ευρωπαίοι δεν θα πρέπει να αναμένουν καμία υποχώρηση από την Τουρκία στο εν λόγω θέμα, που σε αντίθετη περίπτωση θα συνεπάγετο έμμεση αναγνώριση της Λευκωσίας. Κατά συνέπεια, δήλωσε ο Νταβούτογλου, η Άγκυρα δεν επέτρεπε επ’ ουδενί λόγω τη συμμετοχή της Κύπρου στους θεσμούς στους οποίους συμμετέχει η Τουρκία. Στην περίπτωση δε που επιχειρηθεί να εκπροσωπηθεί η Μεγαλόνησος από τη Λευκωσία, συμπλήρωσε ο Νταβούτογλου, θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Άγκυρας να εκπροσωπηθούν και οι Τουρκοκύπριοι. Τέλος, υπογράμμισε ότι είναι αδύνατο να αποδεχτεί η Τουρκία μία τέτοια πρόταση και ότι ήταν λάθος η ένταξη της Λευκωσίας στην ΕΕ προτού επιλυθεί το Κυπριακό (!) («Ακσάμ», 17/4/2011).

Η τοποθέτηση του Τσέχου υπουργού Εξωτερικών Karel Schwarzenberg όξυνε τα πνεύματα. Ο αριστοκρατικής καταγωγής Schwarzenberg σημείωσε ότι η χώρα του υποστηρίζει την ευρωπαϊκή ένταξη της Τουρκίας, εξέφρασε όμως τη δυσαρέσκειά του για την προσπάθεια μιας χώρας που δεν έχει ενταχθεί ακόμη στην ΕΕ, εννοώντας την Τουρκία, να αναμιγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις της Ένωσης. Η δήλωση του Schwarzenberg προκάλεσε την αντίδραση του Τούρκου υπουργού, ο οποίος οργισμένος του απάντησε: «Όταν θέσατε υποψηφιότητα για ένταξη, μία χώρα, εννοώντας την Ελλάδα, έθεσε βέτο με την αιτιολογία ότι ήταν αδύνατο να εγκριθεί η υποψηφιότητα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης δίχως προηγουμένως να εγκριθεί η υποψηφιότητα της Κύπρου. Η ΕΕ υπέπεσε στο σφάλμα αυτό για να μπορέσει να σας εντάξει στους κόλπους της. Ήταν ένας εκβιασμός! Την ίδια περίοδο ήρθαν σ’ εμάς και μας είπαν «Θέσετε βέτο στην υποψηφιότητα των εν λόγω κρατών στο ΝΑΤΟ για να ενταχθείτε κι’ εσείς στην ΕΕ». Η Τουρκία, όμως, δεν προσέφυγε σ’ ένα τέτοιο εκβιασμό εξαιτίας των ιστορικών δεσμών και του σεβασμού της προς τις χώρες της περιοχής. Η εν λόγω στάση πηγάζει από την κρατική μας παράδοση (!) […] Κάναμε λάθος τελικά που δεν σας εκβιάσαμε. Πρέπει να αποδεχτείτε ότι στο τραπέζι αυτό δεν θα κάτσει ποτέ η Λευκωσία (!) Γιατί προσπαθήσατε να επιλύσετε τη διαφορά μεταξύ της Κροατίας και της Σλοβενίας; Διότι μια χώρα που έχει συνοριακές διαφορές με όμορες της χώρες δεν μπορεί να ενταχθεί στην ΕΕ (!) Γιατί τότε εντάξατε την Κύπρο στην ΕΕ; Διότι υπήρξε εκβιασμός (!) Κατέχετε θέση αυτήν τη στιγμή στην τράπεζα επειδή σ’ εμάς δεν υπάρχει η κουλτούρα [του εκβιασμού] (!) Εάν δίνετε [πράγματι] σημασία στη σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ ας λύσουμε το Κυπριακό (!) Η Λευκωσία θέτει βέτο στην ένταξή μας. Εσείς περιμένετε ότι θα την επιτρέψουμε να συμμετέχει μαζί μας εδώ ισότιμα; Ούτε καν να το διανοηθείτε. Ποτέ…» («Ακσάμ», 17/4/2011 και «Γιενί Σαφάκ», 18/4/2011).

Η παρέμβαση του Τούρκου υπουργού αρχικά φάνηκε να κλιμακώνει την ένταση στους κόλπους του Συμφώνου. Ωστόσο, είτε γιατί έτυχε της στήριξης από ορισμένα κράτη είτε γιατί τα μέρη εκείνα που όφειλαν να στηρίξουν τον Τσέχο υπουργό δεν βρήκαν το θάρρος, ο Τούρκος υπουργός ουσιαστικά απέφυγε τις συνέπειες της αντίδρασής του. Τον Τούρκο υπουργό έσπευσε να στηρίξει αμέσως ο άγγλος ομόλογός του William Hague, ο οποίος τον δικαίωσε. Από τη μεριά τους ο γ.γ. του ΝΑΤΟ και η Ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ επέλεξαν να τηρήσουν μια μάλλον κατευναστική στάση απέναντι στον Νταβούτογλου. Η στάση των εν λόγω αξιωματούχων θα μπορούσε να δικαιολογηθεί ενδεχομένως εξαιτίας είτε των εθνικών συμφερόντων που προασπίζουν, είτε λόγω της επισφαλούς θέσης που κατέχουν. Πώς όμως εξηγείτε η μάλλον ανεπαρκής τοποθέτηση του Έλληνα υπουργού, ο οποίος αρκέστηκε στο να δηλώσει ότι το Κυπριακό δεν είναι θέμα του ΝΑΤΟ (!), ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ήδη κράτος-μέλος της Ένωσης, γεγονός που πρέπει να γίνει σεβαστό απ’ όλους, και ότι οι αποφάσεις του ΟΗΕ «απαντούν» στους ισχυρισμούς του Τούρκου υπουργού; Ας σημειώσουμε ότι την τοποθέτηση του Έλληνα υπουργού δεν την έλαβε καν υπόψη του ο Τύπος της γείτονας χώρας!

Το Κυπριακό αφορά βεβαίως και το ΝΑΤΟ τόσο λόγω των ειδικών γεωπολιτικών συγκυριών όσο και ιστορικών συμφωνιών (1959). Σε κάθε περίπτωση η ένταξη της Λευκωσίας σ’ ένα ακόμη διεθνή θεσμό, όπως το ΝΑΤΟ, δεν θα μπορούσε παρά να θωρακίσει έτι περισσότερο τη διεθνή υπόστασή της και κυρίως την ασφάλειά της απέναντι σε μια Τουρκία που ολοένα και αποθρασύνεται. Γιατί είναι η αναγνώριση της διεθνούς υπόστασής της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία ενισχύθηκε μέσω της ένταξης της Λευκωσίας στην ΕΕ, που αποστρέφεται και καταπολεμά η Άγκυρα με κάθε μέσω! Από την άλλη, η αποφυγή έστω και της ρητορικής αντιπαράθεσης εκ μέρους του Έλληνα υπουργού, ο οποίος δεν ανέφερε το θέμα της απαράδεκτης για σύμμαχο χώρα στάσης της Άγκυρας ενώπιον των υπουργών της συμμαχίας, δεν προδίδει και κάποια ατολμία ή αδυναμία; Δεν θα μπορούσε για παράδειγμα να θέσει υπόψη των συμμάχων τους εκβιασμούς που δέχεται η χώρα μας από τον Νταβούτογλου στο θέμα της επέκτασης των χωρικών της υδάτων για την έστω και τυπική άρση του casus belli από την Άγκυρα; Ή σ’ εκείνο της χάραξης της ελληνικής ΑΟΖ στη Μεσόγειο, μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ή/και Αιγύπτου; Ή, εν τέλει, στο επείγον ζήτημα της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Άγκυρα και της διευθέτησης των συνοριακών της διαφορών σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου! Πως είναι δυνατό να απαξιώνουμε τέτοιες ευκαιρίες που μας προσφέρονται σε πολυμερείς διεθνείς θεσμούς για να προασπιστούμε τα συμφέροντά μας, τη στιγμή μάλιστα που δεχόμαστε τέτοιες προσβολές από τον Τούρκο υπουργό, ο οποίος «απεμπόλησε» το προσωπείο του και επιδόθηκε στην προσφιλή τακτική της τουρκικής διπλωματίας: την παραποίηση της ιστορικής πραγματικότητας και τους εκβιασμούς;

Καλή Ανάσταση!

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
kbocporitis.jr@gmail.com