Οπορτουνιστική τακτική από την Άγκυρα με στόχο την αναγνώριση του Ψευδοκράτους

Στην πρόσφατη κρίση του Καυκάσου, η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν άμεσα εμπλεκόμενη χώρα στη σύρραξη, υπήρξε μια από τις χώρες που δέχτηκαν τις πιέσεις της Μόσχας και της Ουάσινγκτον. Ωστόσο, όχι μόνο δεν ενέδωσε αμέσως στις πιέσεις των μεγάλων, αλλά, χάρη στο πλεονέκτημα που της δίνει η γεωγραφική της θέση, είχε το θάρρος να αξιώσει και σημαντικά, από ό,τι φαίνεται, ανταλλάγματα.

Η στρατηγικής σημασίας θέση που κατέχει η Τουρκία, πάνω στο πέρασμα από Ανατολή προς Δύση, λειτούργησε για μια ακόμη φορά ως πλεονέκτημα υπέρ της Άγκυρας που οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κεμαλικού κράτους (ΙΜΚ) εκμεταλλεύθηκαν κατάλληλα για να προωθήσουν και να προστατεύσουν τα εθνικά συμφέροντα της χώρας. Άλλωστε, μελετώντας κανείς τη διπλωματική ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας εντοπίζει παρόμοιες καταστάσεις με τις σημερινές. Ενδεικτικά θα υπενθυμίσουμε εκείνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Άγκυρα τήρησε μια εφεκτική στάση έναντι άλλοτε του ενός και άλλοτε του άλλου συνασπισμού, ανάλογα με τις εξελίξεις στη σκηνή των επιχειρήσεων και τις προσταγές της ασφάλειάς της.

Ο τουρκικός Τύπος, λόγω της θέσης που κατέχει στο σύστημα, αλλά και των ιδιαίτερων συνθηκών που επικράτησαν τελικά στο τουρκικό πολιτικό σύστημα, υπήρξε ένας από τους κινητήριους μοχλούς των ΙΜΚ. Οι τουρκικοί ΙΜΚ, βέβαια, πέρα από τις σχέσεις της χώρας με τις μεγάλες δυνάμεις, ιστορικά έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε πολύ μεγαλύτερο μάλιστα βαθμό στην πολιτική που ακολούθησε το τουρκικό κράτος έναντι των γειτονικών του χωρών. Εξάλλου, ο τουρκικός Τύπος υπήρξε ανέκαθεν πρωτεργάτης στη διεκπεραίωση σχεδίων που όχι μόνο αντιβαίνουν κάθε κανόνα καλής γειτονίας, αλλά και των Διεθνών Συνθηκών - προβοκατόρικη είναι η δράση του φερʼ ειπείν στα γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 με τραγικές συνέπειες για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης που υποτίθεται ότι έχαιρε κάποιας «προστασίας» βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης.

Από ό,τι μπορεί να συμπεράνει κανείς από τα πρόσφατα δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο, ακόμη και όταν η τουρκική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία βρέθηκε υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες, οι ΙΜΚ, διά μέσου των ΜΜΕ, για να αποφύγουν ακριβώς την ασφυκτική πίεση του διεθνούς παράγοντα, επέλεξαν να υπερτονίσουν τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα στα κατεχόμενα, στο Β. Ιράκ, στον ενεργειακό χάρτη του Καυκάσου, στα Στενά κ.λπ. Χάρη σε αυτήν την κίνηση τακτικής -επιτυχημένη πατροπαράδοτη «συνταγή»- το καθεστώς αποσκοπούσε στην πραγματικότητα, αφενός, να κατευθύνει την εσωτερική κοινή γνώμη και, αφετέρου, να αποπροσανατολίσει τη διεθνή κοινή γνώμη για τις προθέσεις του. Έτσι, η Άγκυρα θα εξακολουθήσει να στοχεύει στην εξασφάλιση υπερβολικών και ασύμμετρων ωφελημάτων ως αντάλλαγμα για την υποτιθέμενη «συνεργασία» της με τις μεγάλες δυνάμεις.

Στην πρώτη φάση της κρίσης, η Τουρκία, από την μια, τήρησε μια θέση εφεκτική έναντι της Ρωσίας και, από την άλλη, φάνηκε να μην έχει διάθεση να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις έναντι της Ατλαντικής Συμμαχίας και των ΗΠΑ - καθυστέρησε τη διέλευση των αμερικανικών πλοίων από τα Στενά με προορισμό τη Μαύρη Θάλασσα. Παρόμοια οπορτουνιστική στάση είχε τηρήσει η Τουρκία και τον Μάρτιο 2003, λίγο πριν από την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ, προβάλλοντας εξωπραγματικές οικονομικές απαιτήσεις από την Ουάσινγκτον. Οι νέες απαιτήσεις της Άγκυρας προς την Ουάσινγκτον δεν έγιναν φυσικά γνωστές μια και επήλθε συμφωνία. Οι τούρκοι διανοούμενοι πάντως από τις στήλες τους στα τουρκικά φύλλα -αλλά και η πολιτική ηγεσία- έσπευσαν να ζητήσουν από τη Μόσχα την αναγνώριση του ψευδοκράτους! Αξίζει να σημειωθεί ότι η τουρκική απαίτηση διατυπώθηκε τη στιγμή που η Ρωσία είχε ήδη κλείσει τα σύνορά της στα χιλιάδες τουρκικά φορτηγά.

Όσο πιο τεταμένες είναι, λοιπόν, οι σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, τόσο περισσότερο η Άγκυρα νομίζει ότι αυτές την έχουν απολύτως ανάγκη, προσπερνά το γεγονός ότι τα Στενά δεν είναι παρά ένα μόνο μέρος του ενιαίου γεωστρατηγικού χώρου που εκτείνεται από το Αιγαίο στη Μαύρη Θάλασσα και διατυπώνει ολοένα και πιο εξωπραγματικές απαιτήσεις, ελπίζοντας ότι η ιστορία θα επαναληφθεί και θα ευνοηθεί από τις συγκυρίες.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
kbocporitis(at)gmail.com

Το Παρόν της Κυριακής - 07/09/2008