Ισχυροποίηση των σχέσεων με Σκόπια και Τίρανα επιδιώκει η Άγκυρα!

Το τελευταίο διάστημα, η Τουρκία απασχολεί τη διεθνή κοινή γνώμη με τις «διαμεσολαβητικές προσπάθειές» της στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η Άγκυρα δεν λησμονεί να καλλιεργήσει πλέγμα στενών σχέσεων με χώρες-κλειδιά για την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια στη Βαλκανική, όπως η Αλβανία και η ΠΓΔΜ.

Την εβδομάδα που πέρασε, ο ισλαμιστής Πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Κιοκσάλ Τοπτάν, πραγματοποίησε πενθήμερη περιοδεία στη Βαλκανική που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Συγκεκριμένα, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην πΓΔΜ, με την οποία υπογράφηκε προσφάτως το Έγγραφο Στρατηγικής (Συνεργασίας) που στοχεύει στην πολιτική, την οικονομική και την πολιτισμική αναβάθμιση των σχέσεών τους, και στην Αλβανία ως προσκεκλημένος των ομολόγων του Τράικο Βελγιανόσκι και Ζοζεφίνα Τοπάλι, αντίστοιχα. Πρώτος σταθμός του Κιοκσάλ υπήρξαν τα Σκόπια, όπου πραγματοποίησε συναντήσεις με τον ομόλογό του, με τον Πρόεδρο Μπράνκο Τσερβενκόφσκι, και με τον πρωθυπουργό Νικόλα Γκρουέφσκι. Εκεί είχε την ευκαιρία να απευθύνει χαιρετισμό στο Κοινοβούλιο της πΓΔΜ και να υπογραμμίσει τους δεσμούς φιλίας που ενώνουν τους δύο λαούς. Ζήτησε δε, βάσει της Συμφωνίας της Οχρίδας, τη «δίκαιη» αντιπροσώπευση όλων των εθνοτήτων, εκφράζοντας την ανησυχία του για την τύχη κυρίως της τουρκικής μειονότητας στον κρατικό μηχανισμό - από το Δημόσιο έως τα Σώματα Ασφαλείας. Ακόμη, περιόδευσε σε πόλεις της χώρας για να συναντηθεί με ομοεθνείς του και να συμμετέχει στις εκδηλώσεις τους, όπως στη δεύτερη «Εορτή της τουρκικής εκπαίδευσης». Ο Κιοκσάλ έφτασε στον δεύτερο σταθμό της περιοδείας του στα Τίρανα στις 23 Δεκεμβρίου. Στη συνάντηση με την ομόλογό του επιβεβαιώθηκε η τουρκοαλβανική φιλία και συνεργασία στα θέματα διεθνούς πολιτικής και ασφάλειας. Ο Κιοκσάλ εν συνεχεία επισκέφθηκε τον Πρόεδρο, Μπαμίρ Τόπι και τον πρωθυπουργό Σαλί Μπερίσα. Κατά την εκεί παραμονή είχε ακόμη συναντήσεις με τούρκους επιχειρηματίες, εκπαιδευτικούς και στρατιωτικούς παράγοντες που εδρεύουν στη χώρα αυτή.

Τέτοιου είδους, φαινομενικά εθιμοτυπικές, συναντήσεις στον βαλκανικό χώρο, ως επί το πλείστον ενισχύουν τις οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο Κιοκσάλ είχε, λοιπόν, την ευκαιρία να παρευρεθεί στις συναντήσεις των οικονομικών παραγόντων, που διοργάνωσαν τα εμπορικά επιμελητήρια των δύο χωρών. Η πολιτισμική όμως διάσταση των συναντήσεών του στην πραγματικότητα δεν παίζει παρά έναν καταλυτικό ρόλο στη σύσφιξη των σχέσεων της μητρόπολης με την εθνική μειονότητα. Και αυτό γιατί στην πΓΔΜ υπάρχει μικρή τουρκική κοινότητα, που αριθμεί μερικές δεκάδες χιλιάδες άτομα αλλά είναι πολιτικά δραστήρια και οργανωμένη. Η περιοδεία του Κιοκσάλ εντός της πΓΔΜ και η επίσκεψή του στους χώρους μνημεία-σύμβολα που συνδέονται είτε με το οθωμανικό παρελθόν είτε με τον ιδρυτή του τουρκικού κράτους Κεμάλ Ατατούρκ, όπως η στρατιωτική σχολή στο Μοναστήρι, έδωσε την ευκαιρία στην Άγκυρα να προσεγγίσει αυτό το ανθρώπινο στοιχείο και να του «μιλήσει στην καρδιά».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τέτοιου είδους επισκέψεις στις οποίες υπεισέρχεται το συναισθηματικό στοιχείο, αποπροσανατολίζουν σοβαρά τις εθνικές κοινότητες και ενίοτε, όταν προέρχονται από χώρες με αμφιλεγόμενες προθέσεις, όπως η Τουρκία (θυμηθείτε τη στάση της σε Αντιόχεια, Κύπρο, Θράκη, Βοσνία κ.ά.), παρεμποδίζουν την προσήλωσή τους στις αρχές διακυβέρνησης και τις πολιτικές ζυμώσεις της χώρας τους.

Όλα συνηγορούν στο γεγονός ότι η Άγκυρα προσπαθεί να δέσει στο άρμα της αυτήν την κοινότητα που θα αποτελέσει τον πυρήνα των επιχειρήσεών της. Απτό παράδειγμα είναι η στάση του τουρκικής καταγωγής σκοπιανού υπουργού Επικρατείας, Χαντί Νεζίρ, που έσπευσε να βεβαιώσει ότι δεν νιώθουν μόνοι στη χώρα τους, μιας και χαίρουν της υποστήριξης των εβδομήντα εκατομμυρίων της Ανατολίας! Μέσα στο ίδιο πνεύμα κινείται ασφαλώς και η εγκαινίαση των γραφείων της τοπικής οργάνωσης του τουρκικού Δημοκρατικού Κόμματος στα Σκόπια από τον Κιοκσάλ!

Όπου, όμως, το μειονοτικό στοιχείο απουσιάζει, η διείσδυση μέσω των πολιτισμικών σχέσεων προσλαμβάνει άλλες διαστάσεις. Η τουρκική παρουσία στο σκοπιανό και αλβανικό εκπαιδευτικό σύστημα διασφαλίζει την απευθείας προσέλκυση του σκοπιανού και αλβανικού στοιχείου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω των λυκείων, που ανήκουν στις φιλεκπαιδευτικές εταιρείες της κοινότητας του Φετχουλάχ Γκιουλέν, που διαθέτει εκατοντάδες εκπαιδευτήρια στην Ευρασία. Στόχος τους είναι να παρέχουν πρότυπα ισλαμο-τουρκικής κουλτούρας και υψηλής στάθμης αγγλόφωνη και τουρκόφωνη εκπαίδευση σε στενή ομάδα παιδιών, τα οποία προορίζονται να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας τους. Έτσι, αναπαράγοντας τη συγκεκριμένη σχολή σκέψης, στοχεύουν να εξασφαλίσουν άμεσα την ευνοϊκή στάση των νέων γενεών προς τον τουρκικό κόσμο. Ο Κιοκσάλ επισκέφθηκε τα λύκεια της κοινότητας Γκιουλέν στα Στρούγκα (πΓΔΜ), αφιερωμένο στη μνήμη του ποιητή Γιαχιά Κεμάλ από τα Σκόπια, και στα Τίρανα, αφιερωμένο στη μνήμη του Τουργκούτ Οζάλ, για να εξάρει το έργο και τη σημασία τους για την Τουρκία. Δεν παρέλειψε, ακόμη, να επισκεφθεί και το Διεθνές Βαλκανικό Πανεπιστήμιο, που είναι επίσης προϊόν φετχουλαχικής εμπνεύσεως και που εδρεύει στα Σκόπια.

Η Τουρκία αποδίδει εξέχουσα σημασία σε αυτές τις δύο χώρες, καθώς κατέχουν κρίσιμη γεωστρατηγική θέση στα ηγεμονικά σχέδια που τρέφει η Άγκυρα στην περιοχή. Αιχμή του δόρατος στην πολιτική που ακολουθεί έναντι αυτών των κρατών είναι η πλεονεκτική θέση της στο πλαίσιο της Δυτικής Συμμαχίας, αλλά και το πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο εξάρτησης, κληρονομιά του οθωμανικού παρελθόντος. Σε αυτήν τη σχέση κέντρου προς περιφέρεια, που διέπεται από κάθετες δομές εξουσίας, η μικρή Αλβανία και η ανίσχυρη πΓΔΜ αποτελούν, με τις απαραίτητες ευλογίες της διεθνούς κοινότητας, πολύτιμοι κρίκοι στα μεγαλόπνοα τουρκικά σχέδια. Οι διευκολύνσεις που παρέχουν τα Τίρανα και τα Σκόπια στην Άγκυρα, βέβαια, δεν είναι άμοιρα ανταλλαγμάτων.

Η Τουρκία έχει το φιλόδοξο σχέδιο να διατηρήσει και να ισχυροποιήσει τη «ζώνη επιρροής» της ως μεγάλη ηγεμονική δύναμη στον χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ αυτές ελπίζουν στη στήριξη της Άγκυρας για την προώθηση των θέσεών τους στη διεθνή και περιφερειακή σκακιέρα, όπως την ένταξη τους στην ΕΕ ή το ΝΑΤΟ, κάτι που στην ουσία ενισχύει τον «τουρκικό συνασπισμό» στο σύνολό του.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 28 Δεκεμβρίου 2008