Σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης από το ΑΚΡ

(Σκίτσο του Turhan Selçuk - Τζουμχουριέτ 19.01.2009)

Το νέο σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης ανακοίνωσε πρόσφατα ο αρμόδιος τούρκος υπουργός, με προφανή στόχο τη βελτίωση της θέσης της χώρας στην πορεία προς την εναρμόνισή της με τα κεκτημένα της ΕΕ. Οι αλλαγές που προτείνονται, ωστόσο, φαίνεται να προωθούν την περαιτέρω πολιτικοποίηση της δικαστικής εξουσίας, παρά την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της.

Προτού ωριμάσει η συζήτηση περί του «κουρδικού ανοίγματος» που εξαγγέλθηκε στις αρχές του μήνα, και με τους στρατηγούς να υποδεικνύουν στον πρωθυπουργό της χώρας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τις «κόκκινες γραμμές» που πρέπει να τηρήσει, η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ επιχειρεί να προωθήσει νέες μεταρρυθμίσεις, προφανώς στο πλαίσιο των προσπαθειών βελτίωσης της εικόνας της χώρας κυρίως στην Ευρώπη.

Την εβδομάδα που κύλησε ανακοινώθηκαν στην τουρκική κοινή γνώμη η νέα στρατηγική για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης και το σχετικό σχέδιο δράσης, καθώς και το σχέδιο για τη μεταρρύθμιση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, που αποσκοπούν να αμβλύνουν το υφιστάμενο χάσμα μεταξύ της τουρκικής Δικαιοσύνης και του ευρωπαϊκού δικαιικού συστήματος, εν όψει της κρίσιμης εξέτασης προόδου της Άγκυρας ως υποψήφιας για ένταξη χώρας στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκέμβρη.

Σε μια περίοδο που η ανεξαρτησία και η ουδετερότητα της τουρκικής Δικαιοσύνης αμφισβητείται απ' όλους, ο τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης, Σαντουλάχ Εργκίν, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στην Άγκυρα, ανακοίνωσε το σχέδιο νόμου με τις μεταρρυθμίσεις που επιδιώκει να πραγματοποιήσει η κυβέρνησή του. Εφόσον αυτό εγκριθεί στις αρμόδιες επιτροπές και ψηφιστεί στην Εθνοσυνέλευση, προβλέπεται να υλοποιηθεί την περίοδο 2010-2013.
Η μεταρρύθμιση αγγίζει δομικά και λειτουργικά ζητήματα της τουρκικής Δικαιοσύνης και, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του εγγράφου, στοχεύει στην «ισχυροποίηση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης», στην «ανάπτυξη της ουδετερότητάς της», στην «αύξηση της εμπιστοσύνης σε αυτήν» κ.λπ.

Μία από τις κυριότερες μεταρρυθμίσεις που προτείνονται, αφορά το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων (ΗSΥΚ), που έχει θέση-κλειδί στο σύστημα της τουρκικής Δικαιοσύνης. Η αλλαγή που προτείνεται είναι προς την κατεύθυνση της επαναφοράς του συστήματος εκλογής των μελών του συμβουλίου όπως περίπου ίσχυε στο Σύνταγμα του 1961. Συγκεκριμένα προτείνεται ένα 21μελές συμβούλιο, αντί του επταμελούς που είναι σήμερα, τα μέλη του οποίου θα εκλέγονται από τον τουρκικό Άρειο Πάγο (Γιαργκιτάι), το Συμβούλιο της Επικρατείας (Ντανιστάι), το δικαστικό σώμα, την Εθνοσυνέλευση και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το συμβούλιο προβλέπεται να έχει τουλάχιστον δύο επίπεδα και να δέχεται μέλη εκτός του δικαστικού επαγγέλματος, από τις τάξεις της ακαδημαϊκής κοινότητας. Το τελευταίο αυτό στοιχείο, σε συνδυασμό με το δικαίωμα του Προέδρου να διορίζει, αποτελεί και την «αχίλλειο πτέρνα» του νομοσχεδίου, που προδίδει το πνεύμα μέσα στο οποίο κινείται η κυβέρνηση. Θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι στο συμβούλιο προβλέπεται να συμμετέχουν και ο υπουργός Δικαιοσύνης με τον γενικό γραμματέα. Το γεγονός αυτό κάνει εντονότερη την τάση «πολιτικοποίησης» της Δικαιοσύνης και επισκιάζει την προσπάθεια σύστασης αυτόνομης γραμματείας του συμβουλίου, η οποία προβλέπεται να αναλάβει ορισμένες από τις αρμοδιότητες που κατείχε μέχρι πρότινος το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Τα υπόλοιπα σημεία της μεταρρύθμισης προβλέπουν τον επαναπροσδιορισμό των αρμοδιοτήτων του Συνταγματικού Δικαστηρίου και το δικαίωμα της ατομικής προσφυγής σε αυτό, την ίδρυση Εφετείων στην περιφέρεια, τον έλεγχο των στρατιωτικών δικαστών, τη διεξαγωγή της δίκης σε χώρο εκτός στρατιωτικών εγκαταστάσεων, την ίδρυση νέου δικαστικού σωματείου (Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων Τουρκίας) ανεξάρτητου από το υπουργείο Δικαιοσύνης, την αύξηση του χρόνου φοίτησης στις νομικές σχολές σε πέντε χρόνια, την παρουσία διερμηνέων της κουρδικής και της αραβικής γλώσσας στα δικαστήρια για τις ανάγκες των μειονοτήτων, καθώς και τη θέσπιση της θέσης ακολούθου νομικών θεμάτων που θα υπηρετεί στις διπλωματικές υπηρεσίες στο εξωτερικό για τη διευκόλυνση των τούρκων μεταναστών!

Η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ, επιδιώκοντας να βελτιώσει την εικόνα της διεθνώς, διέπραξε το ολίσθημα να προωθήσει τη διευθέτηση πολλών και κρίσιμων ζητημάτων ταυτοχρόνως. Η μεταρρύθμιση της τουρκικής Δικαιοσύνης, που είναι ένα από αυτά και χρήζει άμεσης προσοχής, έχει μετατραπεί σε πεδίο έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ Ισλαμιστών και Κεμαλιστών. Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει το ΑΚΡ, όπως εκείνη του Ανωτάτου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, έχουν στόχο μάλλον τη διείσδυση των Ισλαμιστών στο δικαστικό σύστημα και τον «εξοβελισμό» των Κεμαλιστών στο άμεσο μέλλον. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση, τελικά, παραβλέπει σημαντικά ζητήματα που ταλαιπωρούν την τουρκική Δικαιοσύνη, όπως η απουσία «ουδέτερου» χαρακτήρα, γεγονός που εξανεμίζει και την όποια ελπίδα απέμενε για την «ανεξαρτησία» της.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 30/8/2009