Το μέλλον του Κιρκούκ και οι επιδιώξεις της Άγκυρας

(Σκίτσο του Κασίμ Χ.Ζ., «N.Y. Times» - 19/08/2010)

Την έντονη κινητικότητα της Τουρκίας έχει προκαλέσει ο προγραμματισμός των γενικών εκλογών στο Ιράκ για την άνοιξη του ερχόμενου έτους. Το αμείωτο ενδιαφέρον της Άγκυρας για τις επικείμενες εκλογές συνδέεται άμεσα με την πολιτική που ακολουθεί για το Βόρειο Ιράκ.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Ιράκ έστρεψαν και πάλι τα βλέμματα της Άγκυρας στη γειτονική της χώρα. Η ψήφιση του ιρακινού εκλογικού νόμου στις αρχές του τρέχοντος μηνός έφερε εκ νέου στο προσκήνιο τη συζήτηση περί διεξαγωγής γενικών εκλογών στη χώρα αυτή. Συγκεκριμένα, η 7η Μαρτίου του 2010 έχει οριστεί ως η νέα ημερομηνία διεξαγωγής των γενικών εκλογών, οι οποίες έχουν ήδη αναβληθεί αρκετές φορές έως σήμερα.

Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για το Ιράκ συνδέεται άμεσα με το μέλλον του Βορείου Ιράκ και τους στόχους εθνικής ασφάλειας που επιδιώκει να πετύχει η Άγκυρα στην εν λόγω περιοχή. Η σημασία που δίνει η τουρκική πλευρά στην περιοχή προκύπτει από την αλλαγή στάσης της Τουρκίας, στην οποία συνέβαλε εκτός των άλλων και γνωστή ισλαμική αδελφότητα, προς την Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή εδώ και έναν περίπου χρόνο. Τις ανεπίσημες συναντήσεις και διαπραγματεύσεις ακολούθησαν οι επίσημες επισκέψεις, με αποκορύφωμα εκείνη του αρχηγού της τουρκικής διπλωματίας Α. Νταβούτογλου στην πρωτεύουσα της Αυτόνομης Περιοχής, το Αρμπίλ, στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου. Λίγες μέρες πριν έλαβε χώρα ακόμη μία επίσκεψη υψηλού επιπέδου στην κουρδική πρωτεύουσα, εκείνη του υπεύθυνου για το «δημοκρατικό άνοιγμα» προς τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες, του τούρκου υπουργού Εσωτερικών Μπεσίρ Αταλάι. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον της Άγκυρας για την ενεργοποίηση του τριπλού (Τουρκία - ΗΠΑ - Ιράκ/Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή) μηχανισμού συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας, ο οποίος δρομολογήθηκε με τις ευλογίες της Ουάσινγκτον το φθινόπωρο του 2008. Η Τουρκία προσβλέπει στη συνεργασία μεταξύ των τριών χωρών για να μπορέσει να κάμψει την αντίσταση των κούρδων αγωνιστών του ΡΚΚ, που διατηρούν ορμητήρια και βάσεις στην περιοχή.

Ωστόσο, το τουρκικό ενδιαφέρον για την περιοχή δεν περιορίζεται μόνο στα θέματα εθνικής ασφαλείας της Τουρκίας, τη δράση δηλαδή του ΡΚΚ και την προοπτική ανεξαρτησίας της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής. Η Άγκυρα επιδιώκει να αποκτήσει έμμεση μεν, αλλά ουσιαστική συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα της περιοχής. Το ενδιαφέρον για την «τύχη» της τουρκομανικής μειονότητας στο Βόρειο Ιράκ προσφέρει το αναγκαίο πρόσχημα για την ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της γείτονός της. Η μικρή τουρκομανική μειονότητα, την «κηδεμονία» της οποίας έχει αναλάβει η Άγκυρα από τις αρχές της δεκαετίας του '90, είναι συγκεντρωμένη κυρίως στον νομό Κιρκούκ. Το Κιρκούκ, συνεπώς, αποτελεί τον νομό-κλειδί της τουρκικής παρουσίας στο Βόρειο Ιράκ. Η σημασία τού εν λόγω νομού γίνεται ακόμη πιο εμφανής αν αναλογιστεί κανείς ότι το τελικό καθεστώς του Κιρκούκ, όπως και άλλων γειτονικών νομών, δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη. Τους νομούς αυτούς, στους οποίους θα διεξαχθεί δημοψήφισμα όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, τους διεκδικεί η Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή. Εξάλλου, τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ έχουν ήδη ετοιμάσει σχέδιο για το μέλλον του Κιρκούκ, το οποίο ικανοποιεί τα τουρκικά αιτήματα.

Τέλος, πρέπει να υπογραμμίσουμε τα τεράστια οικονομικά οφέλη που θα αποκομίσει όποιος εξασφαλίσει τον έλεγχο της περιοχής, καθώς το Κιρκούκ διαθέτει πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Να γιατί η Άγκυρα έχει κάθε λόγο να ασχολείται με καθετί ικανό να επηρεάσει τις επιδιώξεις της στην εν λόγω περιοχή.

Η Άγκυρα ακολουθεί στην περιοχή μια πολιτική βασισμένη στην εφαρμογή της πολιτικοστρατιωτικής ισχύος. Με όχημα τα ζητήματα ασφαλείας είτε της ίδιας είτε της τουρκομανικής μειονότητας, επιχειρεί να δημιουργήσει ερείσματα στο Βόρειο Ιράκ. Προσφέροντας ακόμη αμφίβολης αξίας υποσχέσεις, επιδιώκει να προσδέσει στο άρμα της την Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή, η οποία πασχίζει να προσαρτήσει τον Νομό Κιρκούκ. Το παραπάνω τεκμαίρεται και από τις πρόσφατες στενές επαφές που συνήψε η Άγκυρα τόσο με την ηγεσία του Ιρακινού Τουρκμανικού Μετώπου όσο και με εκείνη της Βαγδάτης.

Είναι, λοιπόν, πασιφανές ότι η Άγκυρα δρομολογεί «σχέδια» για να υπερασπιστεί το εθνικό της συμφέρον στο Βόρειο Ιράκ με πρόσχημα τόσο την εθνική ασφάλειά της όσο και την «προστασία» της τουρκομανικής μειονότητας - εξαιρετικά μικρής σε εθνική εμβέλεια. Έχουμε, συνεπώς, κάθε λόγο να παρακολουθούμε τις εξελίξεις σε αυτή την περιοχή της Μέσης Ανατολής κατά την προσεχή περίοδο, καθώς τα τουρκικά «πειράματα» στο «εργαστήριο» του Κιρκούκ αποτελούν τη συνέχεια εκείνων που ήδη έλαβαν χώρα στην Αλεξανδρέττα (1938-39) και την Κύπρο, και δεν είναι απίθανο, αν συνεχιστεί η αλλοπρόσαλλη διαχείριση των εθνικών μας θεμάτων, να αποτελέσουν προηγούμενο για την εφαρμογή παρόμοιων σχεδίων και στην περιοχή μας.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 3/1/2010