Το αμερικανικό ψήφισμα υπέρ της αρμενικής γενοκτονίας και η Τουρκία

Σε περίοδο νέας επιδείνωσης αναμένεται να εισέλθουν οι σχέσεις Ουάσινγκτον και Άγκυρας μετά το πρόσφατο ψήφισμα της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η εξέλιξη αυτή έχει θέσει επί ποδός πολέμου την τουρκική διπλωματία και τα οργανωμένα συμφέροντα που την υποστηρίζουν.

Αναπάντεχη ήταν για την τουρκική ηγεσία η είδηση ότι το αρμενικό λόμπι πέτυχε την προκαταρκτική ψήφιση του νομοσχεδίου για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων. Η είδηση αυτή ενδέχεται να προκαλέσει νέους τριγμούς στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, καθώς βάλλει κατά των θεμελίων του σύγχρονου τουρκικού κράτους.

Την εβδομάδα που πέρασε, η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλήθη να ψηφίσει το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους το 1915. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν οριακό και «επεισοδιακό», καθώς ολοκληρώθηκε κατόπιν παράτασης και ενώ έβαινε προς την απόρριψή του. Η πρόταση νομοσχεδίου τελικά ψηφίστηκε με 23 ψήφους υπέρ και 22 κατά, προκαλώντας την έντονη δυσφορία της τουρκικής πλευράς. Και αυτό γιατί έτσι ανοίγει ο δρόμος για την ψήφιση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, στην οποία προεδρεύει η Nancy Pelosi. Σε αυτήν την περίπτωση, θα χρειαστούν περίπου 218 ψήφοι για την υιοθέτηση του νομοσχεδίου από το σώμα και την προώθησή του στη Γερουσία. Ωστόσο, ο δρόμος για την τελική έγκριση είναι μακρύς και δύσβατος, καθώς σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος και από την αμερικανική Γερουσία, πρέπει να εξασφαλιστεί και η κύρωσή του από τον ίδιο τον Πρόεδρο.

Μολονότι, λοιπόν, το νομοσχέδιο βρίσκεται σε αρχική φάση, η Τουρκία αντέδρασε ακαριαία και προς ένδειξη της δυσαρέσκειάς της ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στην Άγκυρα. Εξάλλου, είχε επιδείξει σημαντική δραστηριότητα και πριν από την ψηφοφορία στην εν λόγω Επιτροπή. Με σκοπό να ασκήσουν επιρροή στα μέλη της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, φερ' ειπείν, είχαν μεταβεί στην Ουάσινγκτον οι πρόεδροι της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Μουράτ Μερτζάν, και της Επιτροπής Φιλίας ΗΠΑ - Τουρκίας, Σουάτ Κινικλίογλου. Ο δε Πρόεδρος της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιουλ, επεδίωξε και πέτυχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ.

Τα αποτελέσματα αυτής της διπλωματικής δραστηριότητας δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν την ψήφιση του νομοσχεδίου στην Επιτροπή. Ωστόσο, παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς αποκάλυψαν σε μεγάλο βαθμό τα κέντρα στα οποία προσέφυγε η Άγκυρα για να εξασφαλίσει πολιτική στήριξη. Για μία ακόμη φορά, λοιπόν, κινητοποιήθηκε η αμερικανική βιομηχανία όπλων για να αποτρέψει την ψήφιση νομοσχεδίων που αμαυρώνουν τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Έτσι, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, πρόεδροι μεγάλων εταιρειών, όπως η Lockheed Martin, Boeing, Raytheon, United Technologies και Northrop Grumman, που έχουν συμβόλαια πώλησης οπλικών συστημάτων αρκετών δισεκατομμυρίων με την Τουρκία, συνέταξαν κοινή επιστολή προς τον πρόεδρο της Επιτροπής, Howard Berman! Στην εν λόγω επιστολή συγκεκριμένα τόνιζαν ότι οι αμερικανικές εξαγωγές οπλικών συστημάτων είχαν ξεπεράσει τα 7 δισ. δολάρια το προηγούμενο έτος και ότι η ενδεχόμενη ψήφιση του νομοσχεδίου θα έθετε σε κίνδυνο τις εμπορικές συναλλαγές των ΗΠΑ («Μιλιέτ», 4/3/2010)!

Η πρωτοβουλία των αμερικανικών εταιρειών οπλικών συστημάτων είναι ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος τόσο για την Τουρκία, όσο και για τις γείτονές της. Η Άγκυρα έχει τρομοκρατηθεί στο άκουσμα ότι μπορεί να ζήσει και πάλι χτυποκάρδια όπως λίγα χρόνια πριν, το 2007, όταν είχε αποφευχθεί η ψήφιση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων την τελευταία στιγμή κατόπιν παρέμβασης της διοίκησης Μπους. Έτσι, διαιωνίζεται το πρόβλημα. Ενώ η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ ενστερνίζεται πολλά στοιχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αρνείται πεισματικά να αποδεχτεί την πράξη γενοκτονίας που συντελέστηκε εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας την περίοδο 1915-1922. Έτσι, παρατάσσεται πίσω από τη γνωστή άποψη ότι «για τα θέματα αυτά πρέπει να αποφανθούν έγκυροι ακαδημαϊκοί», τους οποίους ενίοτε και εξαγοράζει έναντι αδράς αμοιβής.

Η ψηφοφορία σχετικά με το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας φέρνει και πάλι στο προσκήνιο την ανάγκη συμφιλίωσης της Άγκυρας με το παρελθόν της, ώστε να δρομολογηθεί ένα ουσιαστικό «δημοκρατικό άνοιγμα» κατʼ αρχάς προς τους ίδιους τους τούρκους πολίτες, οι οποίοι έχουν υποστεί τα πάνδεινα από σειρά δικτατορικών καθεστώτων στη γείτονα χώρα.


Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 7/3/2010