Το ΑΚΡ και το νέο πακέτο συνταγματικής αναθεώρησης

"Σύνταγμα [α λα] ΑΚΡ" (Σκίτσο του Ερτζάν Ακγιόλ, Μιλιέτ 25/3/2010)

Νέο πακέτο συνταγματικής αναθεώρησης προωθεί το ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις που επιχειρεί να περάσει η κυβέρνηση προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις στις τάξεις της αντιπολίτευσης. Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσπάθεια του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος της Τουρκίας να επαναφέρει το θέμα της συνταγματικής μεταρρύθμισης στην Εθνοσυνέλευση.

Μολονότι η εσωτερική πολιτική επικαιρότητα στη γείτονα χώρα είναι τεταμένη, κυρίως λόγω των διώξεων που έχει εξαπολύσει η τουρκική δικαιοσύνη εναντίον των στρατηγών, η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ επιχειρεί να περάσει από την Εθνοσυνέλευση πακέτο αναθεώρησης του Συντάγματος που ενδέχεται να αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα.

Το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης, και κυρίως της τουρκικής δικαιοσύνης, βρέθηκε αρκετές φορές στην επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα, όπως είχαμε ενημερώσει τους αναγνώστες μας από αυτήν εδώ τη στήλη τον περασμένο Αύγουστο («Π», 30/8/2009). Ωστόσο, αυτήν τη φορά η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να το προωθήσει, όπως προκύπτει από την πολύωρη συνάντηση που είχε τις προάλλες ο πρωθυπουργός της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τους αρμόδιους υπουργούς και το επιτελείο του.

Παρόλο που το ακριβές περιεχόμενο του νομοσχεδίου δεν έχει γίνει γνωστό, απ' όσα έχουν αφεθεί να διαρρεύσουν στον Τύπο, αυτό θα περιέχει έως και δεκαπέντε άρθρα. Το νομοσχέδιο προτείνει τροποποιήσεις οι οποίες, εάν τελικά ψηφιστούν από την Εθνοσυνέλευση, θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές κυρίως στον τομέα της Δικαιοσύνης. Μία από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις αφορά το Ανώτατο Συμβούλιο Δικηγόρων και Εισαγγελέων (HYSK), το οποίο κατέχει σημαντική θέση στο τουρκικό σύστημα δικαιοσύνης. Η κυβέρνηση φαίνεται να επιθυμεί να επιφέρει αλλαγές στη σύνθεση του Συμβουλίου, σκέψη για την οποία κατηγορείται από την αντιπολίτευση ότι στοχεύει να πολιτικοποιήσει τη δικαστική εξουσία. Ο έντονος πολιτικός χαρακτήρας των αναθεωρήσεων προκύπτει και από την επιθυμία της κυβέρνησης να αφαιρέσει την εξουσία απαγόρευσης της λειτουργίας πολιτικών κομμάτων από το Συνταγματικό Δικαστήριο και να τη μεταφέρει στην Εθνοσυνέλευση. Επίσης, η ισλαμική κυβέρνηση φαίνεται να εμμένει στην υπαγωγή των στρατιωτικών δικαστηρίων στα πολιτικά δικαστήρια, απόφαση για την οποία το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΛΚ) είχε αντιδράσει προσφεύγοντας πριν από λίγο διάστημα στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Άλλα σημεία του νομοσχεδίου αφορούν την προσωπική προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο, δικαίωμα που δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1982, την παραπομπή στη Δικαιοσύνη δημοσίων υπαλλήλων, την κύρωση από τα δικαστήρια των αποφάσεων του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAS) για την αποπομπή μελών των Ενόπλων Δυνάμεων, το δικαίωμα στην απεργία και για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, τη θέσπιση του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη και την υποχρέωση του κράτους να εκτελέσει τη νομοθεσία σχετικά με την ισότητα των φύλων.

Η σημαντικότερη βέβαια τροποποίηση, που έχει και συμβολική σημασία, είναι η κατάργηση του προσωρινού άρθρου 15 του Συντάγματος, το οποίο παρείχε ασυλία στους πραξικοπηματίες. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι, καθ' όλη τη διάρκεια των συζητήσεων για την αναθεώρηση του Συντάγματος, η αξιωματική αντιπολίτευση (ΡΛΚ) είχε προκαλέσει την ισλαμική κυβέρνηση να προχωρήσει με τις υποσχέσεις της και να καταργήσει το εν λόγω προσωρινό άρθρο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι, αν το κάνει, θα της παρείχε στήριξη.

Εκμεταλλευόμενο τη «δέσμευση» αυτή, το ΑΚΡ φαίνεται ότι έχει συμπεριλάβει την κατάργηση του άρθρου στο νομοσχέδιο. Η τροποποίηση αυτή όμως δεν θα αλλάξει τα δεδομένα, καθώς παρήλθε η εικοσαετία και οι εγκληματίες στρατιωτικοί δεν θα λογοδοτήσουν ποτέ στη Δικαιοσύνη. Το ενδιαφέρον ωστόσο έγκειται στην επιλεγείσα διαδικασία που θα ακολουθηθεί στην ψηφοφορία. Το ισλαμικό κόμμα φαίνεται ότι αποφάσισε να ψηφιστούν οι μεταρρυθμίσεις στο σύνολό τους ως πακέτο και όχι μία προς μία, γεγονός που κάνει το ΡΛΚ να αισθάνεται εγκλωβισμένο, αν όχι και εξαπατημένο, και να διαμαρτύρεται. Οι διαμαρτυρίες αυτές γίνονται εντονότερες και κατευθύνονται προς πάσα κατεύθυνση, ακόμη και προς τον ισλαμιστή Πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ, μια και ο Ερντογάν απείλησε τον Ντενίζ Μπαϊκάλ ότι σε περίπτωση που αθετήσει τον λόγο του, θα προσφύγει σε δημοψήφισμα!

Συνεπώς, διακρίνεται η απαραίτητη πολιτική βούληση στη γείτονα χώρα για να πραγματοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα η πολυσυζητημένη συνταγματική αναθεώρηση. Ωστόσο, αυτές οι τροποποιήσεις, που αγγίζουν κυρίως την τουρκική δικαιοσύνη, έχουν έντονο πολιτικό χαρακτήρα, ο οποίος στοχεύει, απ' ό,τι φαίνεται, να θέσει ακόμη περισσότερο στο περιθώριο τους Κεμαλιστές και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Είναι πολύ ενδιαφέρον, λοιπόν, να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει στις αφόρητες πιέσεις η αντιισλαμική παράταξη από εδώ και πέρα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 21/3/2010