Ο Ερντογάν στην Ουάσινγκτον ζήτησε υποστήριξη για Αρμενικό

(Reuters, 7 Δεκεμβρίου 2009)

Αρνήθηκε κυρώσεις κατά της Τεχεράνης

Επίσκεψη εργασίας στις ΗΠΑ πραγματοποίησε ο
ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας για την ταχύτερη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων με τις γειτονικές χώρες στην ανατολική περιφέρειά της. Η διαχείριση των θεμάτων εκ μέρους της κυβέρνησης ΑΚΡ, ωστόσο, προδίδει τον πραγματικό χαρακτήρα της περιφερειακής πολιτικής που ακολουθεί.

Εσπευσμένα μετέβη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την εβδομάδα που πέρασε, στην Ουάσινγκτον, όπου είχε συναντήσεις με αμερικανούς αξιωματούχους. Στις συναντήσεις που πραγματοποίησε ο ισλαμιστής πρωθυπουργός κυριάρχησαν θέματα που απασχολούν αμφότερες τις χώρες, όπως η διαφύλαξη της ειρήνης στον Καύκασο και στη Μέση Ανατολή, καθώς και η εικόνα της Τουρκίας στη Δύση.

Ο πρώτος σοβαρός λόγος, από τη σκοπιά της Άγκυρας, που ανάγκασε τον πρωθυπουργό της Τουρκίας να μεταβεί στις ΗΠΑ για διαβουλεύσεις ήταν ότι πλησιάζει η κρίσιμη ημερομηνία της 24ης Απριλίου, που έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της αρμενικής γενοκτονίας από τους Οθωμανούς κατά τη διάρκεια του Αʼ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κυριότερη ανησυχία της τουρκικής αντιπροσωπείας, λοιπόν, συνδεόταν άμεσα με τη στάση που θα τηρήσει προσεχώς ο αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Η τουρκική κυβέρνηση συγκεκριμένα έχει τρομοκρατηθεί ακούγοντας ότι φέτος υπάρχουν πιθανότητες ο αμερικανός Πρόεδρος να κάνει απευθείας αναφορά στη γενοκτονία.

Η τουρκική κυβέρνηση πριν από λίγο καιρό πέτυχε τη σύναψη πρωτοκόλλων με την αρμενική κυβέρνηση στην Ελβετία, ευελπιστώντας στην άρση των πιέσεων που ασκούνται από την αρμενική διασπορά προς τρίτες χώρες, «αμαυρώνοντας» τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Ωστόσο, υπενθυμίζεται ότι τα πρωτόκολλα συνάντησαν σφοδρές αντιδράσεις και στις δύο χώρες, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν να μείνουν κενό γράμμα. Για την υπέρβαση του αδιεξόδου μάλιστα ο Ερντογάν προσέφυγε στη -γνώριμη σε εμάς- μέθοδο των προσωπικών επιστολών προς τον αρμένιο Πρόεδρο Σερζ Σαρκισιάν. Μετά την ανταλλαγή επιστολών έλαβε χώρα η κατ' ιδίαν συνάντηση των δύο ανδρών, οι οποίοι, απ' ό,τι φαίνεται, επαναδιαπραγματεύθηκαν κάποια κρίσιμα σημεία που δημιουργούσαν πρόβλημα κυρίως στις σχέσεις της Τουρκίας με το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση η αντιφατική πολιτική που ακολουθεί η Άγκυρα, η οποία από τη μια επιδιώκει να βρει «συμβιβαστική λύση» με την αρμενική κυβέρνηση στο θέμα της αρμενικής γενοκτονίας, και από την άλλη ασκεί πιέσεις προς τις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα τον Πρόεδρο Ομπάμα, να μη χρησιμοποιηθεί ο όρος γενοκτονία στις 24 Απριλίου! Κατόπιν των συνομιλιών, σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Ερντογάν εξέφρασε την πεποίθησή του ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα ικανοποιήσει τα τουρκικά αιτήματα. Μένει να δούμε τι θα συμβεί σε σχεδόν μία εβδομάδα από τώρα.

Το δεύτερο θέμα που συζητήθηκε εκτενέστερα μεταξύ Ομπάμα και Ερντογάν ήταν το θέμα των πυρηνικών προγραμμάτων του Ιράν, που απασχολεί έντονα κυρίως την Ουάσινγκτον. Ο αμερικανός Πρόεδρος, απ' ό,τι διέρρευσε στον Τύπο, ζήτησε από τον Ερντογάν να ταχθεί η κυβέρνησή του υπέρ της αμερικανικής πρότασης για επιβολή κυρώσεων στο Ιράν, πρόταση που ενδέχεται να συζητηθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο η Τουρκία συμμετέχει ως μη μόνιμο μέλος, σε περίπτωση που η Τεχεράνη αρνηθεί να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της διεθνούς κοινότητας. Η απάντηση του Ερντογάν ήταν αρνητική και τη δικαιολόγησε βάσει των μακρών ειρηνικών σχέσεων των δύο χωρών, που εκτείνονται στην εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σημείωσε ακόμη ότι είναι δικαίωμα του Ιράν να κάνει χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να εμμείνει στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης μέσω της διπλωματικής οδού, άποψη που υποστηρίζει και η Βραζιλία, και προσφέρθηκε να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Δύσης και Τεχεράνης. Η στάση της ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ είναι εξίσου προβληματική και σ' αυτήν την περίπτωση, καθώς η Άγκυρα προτείνει διπλωματική διαμεσολάβηση, ενώ ταυτόχρονα απορρίπτει οποιαδήποτε κύρωση εναντίον της Τεχεράνης, κάτι που συνιστά σοβαρό μοχλό πίεσης. Κάτι τέτοιο γεννά την υποψία ότι η Άγκυρα έχει σοβαρούς λόγους να «προφυλάσσει» την Τεχεράνη, που συνδέονται άμεσα με την επιθυμία της να αποκτήσει μεσοπρόθεσμα πυρηνικά, με αποτέλεσμα να κινείται ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η προσφυγή του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον για τη συζήτηση σοβαρών περιφερειακών ζητημάτων που αφορούν την εικόνα και την ασφάλεια της Άγκυρας, ήταν ίσως αναμενόμενη. Οι αντιφατικές τοποθετήσεις, ωστόσο, της ισλαμικής κυβέρνησης και στα δύο θέματα προκαλούν βάσιμες ανησυχίες για τους επιδιωκόμενους στόχους της. Ωστόσο, δεν είναι τόσο δύσκολο να προβλεφθούν οι εν λόγω στόχοι από τη στιγμή που οι περιφερειακές πολιτικές της ισλαμικής κυβέρνησης διακατέχονται από πνεύμα έντονου νεοοθωμανικού δεσποτισμού.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 18/4/2010