Ο Νταβούτογλου σφήνα και στις συνομιλίες ΕΕ - Σερβίας

(Getty Images, 20/4/2010)

Αίσθηση προκάλεσε η συμμετοχή του Α. Νταβούτογλου στη συνάντηση του σέρβου υπουργού Εξωτερικών και του ισπανού ομολόγου του στο Βελιγράδι με θέμα την ευρωπαϊκή πορεία των βαλκανικών κρατών. Ο αυξημένος ρόλος που επιδιώκει να διαδραματίσει η Άγκυρα μεταξύ των χωρών της χερσονήσου, υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια μιας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας.

Την εβδομάδα που πέρασε πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Σερβίας Βουκ Γιέρεμιτς, της Ισπανίας Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, ο οποίος εκπροσωπούσε την προεδρία της ΕΕ, και της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, στο Βελιγράδι. Η συνάντηση είχε θέμα τις σχέσεις των βαλκανικών κρατών με την ΕΕ και την άρση των εμποδίων για την επίτευξη του στόχου.

Οι τρεις υπουργοί Εξωτερικών, μετά τη συνάντησή τους, δήλωσαν ότι οι χώρες τους έχουν υιοθετήσει ως κοινό όραμα την ένταξη όλων των βαλκανικών κρατών στην ΕΕ. Ωστόσο, η συνάντηση ήταν πολύ πιο σημαντική και χρήζει προσοχής. Οι υπουργοί ασχολήθηκαν με ένα ακανθώδες θέμα που άπτεται της διοργάνωσης της Διαβαλκανικής Συνόδου Κορυφής στο Σαράγεβο τον προσεχή Ιούνιο. Οι αρχηγοί διπλωματίας των τριών χωρών επιχείρησαν να επιληφθούν του θέματος που προέκυψε με τη διαφαινόμενη συμμετοχή του Κοσόβου στην επικείμενη σύνοδο. Και αυτό γιατί η Πρίστινα, απ' ό,τι φαίνεται, θεώρησε ότι η εν λόγω διεθνής συνάντηση προσφέρεται ως μία καλή ευκαιρία για να προωθήσει το γεγονός της απόσχισής της από τη Σερβία. Αυτό προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, την αντίδραση του Βελιγραδίου, το οποίο επιχειρεί διακαώς να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η Πρίστινα, όμως, έχει υποστηρικτές στην περιοχή. Η Άγκυρα, φέρ' ειπείν, έχει αναγνωρίσει τη μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσόβου, γεγονός που δυσχεραίνει ίσως το έργο του Βελιγραδίου. Σε κάθε περίπτωση έτσι εξηγείται καλύτερα η παρουσία του τούρκου υπουργού Εξωτερικών στη συνάντηση. Ας σημειωθεί ότι Βελιγράδι και Άγκυρα επιχειρούν μια «προσέγγιση» με στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Σέρβων και Μουσουλμάνων στη Βοσνία, όπως είχαμε ενημερώσει από αυτήν εδώ τη στήλη πριν από λίγο καιρό («Π», 14/2/2010). Ενδεχομένως ο σέρβος υπουργός Εξωτερικών να ελπίζει σε «υπαναχωρήσεις» εκ μέρους της Άγκυρας αυτήν τη φορά στο επίμαχο θέμα του Κοσόβου. Τίποτα δεν προμηνύει, ωστόσο, ακόμη και μια «μεσολάβηση» του ισλαμιστή υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας υπέρ των Σέρβων, αν κρίνει κανείς από το γενικότερο πνεύμα των δηλώσεών του στο Βελιγράδι: «Τα ιστορικά ''μνημεία μας'' ευρισκόμενα στο Βελιγράδι, στα Σκόπια, στο Σαράγεβο, στην Κωνσταντινούπολη και την Αδριανούπολη», λέει ο Νταβούτογλου, «μία μέρα θα ενωθούν εκ νέου υπό τη σημαία της ΕΕ». Τα μνημεία που εννοεί ο ισλαμιστής υπουργός δεν είναι άλλα από τα κτίσματα εκείνα που είναι προϊόντα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Τα εν λόγω κτίσματα αποτελούν, εντούτοις, διαχρονικά «σύμβολα» εξουσίας τα οποία η Άγκυρα επιχειρεί να περισώσει, ανεξαρτήτως πολιτισμικής αξίας, καθώς έτσι διασφαλίζεται η συνέχεια των αξιώσεών της στην περιοχή. Απόδειξη του ότι η πιο πάνω υπόθεση περί τουρκικής στήριξης των σερβικών δικαίων είναι αφελής συνιστούν οι διαστάσεις που έλαβε ο νεοοθωμανικός μεγαλοϊδεατισμός στη συνάντηση στο Βελιγράδι. Ο Νταβούτογλου όχι μόνο δεν πρόκειται να ασκήσει πιέσεις στην Πρίστινα, αλλά τόνισε ακόμη ότι η Άγκυρα μαζί με τη Μαδρίτη θα στηρίξουν την υποψηφιότητα της Βοσνίας στο ΝΑΤΟ στην προσεχή Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών των χωρών της Ατλαντικής Συμμαχίας στο Ταλίν της Εσθονίας, πράγμα που έκανε λησμονώντας να τηρήσει μια «αλληλέγγυα» στάση προς τη Σερβία.

Τόσο η προσέγγιση της Άγκυρας στη βαλκανική πραγματικότητα, όσο και οι βλέψεις και επιδιώξεις της μας είναι γνωστές. Αυτό που παραμένει, όμως, ακατανόητο για εμάς είναι η απουσία της Αθήνας από μια τέτοια συνάντηση. Πώς είναι δυνατόν να απουσιάζει από την εν λόγω συνάντηση στο Βελιγράδι μια χώρα η οποία όχι μόνο είναι μέλος της
ΕΕ, αλλά δηλώνει έτοιμη να πρωτοστατήσει στην ευρωπαϊκή ένταξη των βαλκανικών χωρών, και να παρίσταται -αντί αυτής;- μια υποψήφια προς ένταξη χώρα; Στο σημείο αυτό γεννιέται και το ερώτημα σε τι επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις Αθήνας και Μαδρίτης, η οποία ως προεδρεύουσα της Ένωσης φέρει και την ευθύνη ανάλογων πρωτοβουλιών και προσκλήσεων που απευθύνει. Υπάρχει, βέβαια, και το ενδεχόμενο η απουσία μας από το Βελιγράδι να συνδέεται με κάποιο τρόπο με το τελευταίο «πάνε-έλα» στην Άγκυρα. Αλλά ας μην είμαστε και τόσο καχύποπτοι, καθώς τα στοιχεία λένε ότι Γιέρεμιτς και Νταβούτογλου είχαν πάνω από δέκα συναντήσεις το τελευταίο εξάμηνο! Ας μας επιβεβαιώσουν μόνο εν όψει της Συνόδου του Ιουνίου ότι το Βελιγράδι συνεχίζει να μην απέχει από εμάς περισσότερο από ό,τι η Άγκυρα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 25/4/2010