Το ΑΚΡ και η ίδρυση της «Προεδρίας των Τούρκων του Εξωτερικού»

Νόμος περί ίδρυσης «Προεδρίας των Τούρκων του Εξωτερικού» ψηφίστηκε πρόσφατα από την τουρκική Εθνοσυνέλευση. Η νομοθετική αυτή εξέλιξη συνδέεται άμεσα τόσο με τις βραχυπρόθεσμες επιδιώξεις της ισλαμικής κυβέρνησης όσο και με τους μακροπρόθεσμους διεθνείς στόχους της Άγκυρας.

Ο νέος αυτός θεσμός είναι άμεσο αποτέλεσμα των εσωτερικών πολιτικών συγκυριών και στοχεύει να συντονίσει τις επαφές και τη δράση της Άγκυρας με τους πολίτες της και τις τουρκογενείς κοινότητες του εξωτερικού.

Η Προεδρία θα υπόκειται απευθείας στον έλεγχο του τούρκου πρωθυπουργού και θα είναι επιφορτισμένη αφενός με την επίλυση ζητημάτων που αφορούν τούρκους πολίτες που διαβιούν στο εξωτερικό, και αφετέρου με την ανάπτυξη των κοινωνικών, πολιτιστικών και οικονομικών σχέσεων της χώρας με τους τουρκογενείς πληθυσμούς της Κεντρικής Ασίας, του Καυκάσου και των Βαλκανίων.

Στις αποκλειστικές αρμοδιότητες της Προεδρίας περιέρχονται κυρίως τα θέματα που αφορούν την εκπαίδευση των ξένων σπουδαστών, που προέρχονται ως επί το πλείστον από τις τουρκικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας και φοιτούν στη χώρα στο πλαίσιο διμερών μορφωτικών συμφωνιών. Για την επιτυχή ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η Προεδρία θα είναι επίσης αρμόδια για τον συντονισμό με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Όσον αφορά την οργάνωση του θεσμού, προβλέπεται ο πρόεδρος να περιστοιχίζεται από τρεις αντιπροέδρους και τρεις συμβούλους και να έχει στην υπηρεσία του προσωπικό που θα ξεπερνά τα 100 άτομα. Οι σημαντικότερες μονάδες της Προεδρίας θα είναι η Διεύθυνση Πολιτών Εξωτερικού, η Διεύθυνση Πολιτιστικών και Κοινωνικών Σχέσεων, η Διεύθυνση Ξένων Φοιτητών και η Διεύθυνση Ανάπτυξης Στρατηγικών. Η Προεδρία θα χαίρει ακόμη των υπηρεσιών μιας σειράς συμβουλευτικών επιτροπών, όπως αυτή των Πολιτών του Εξωτερικού ή εκείνες για την αξιολόγηση του συντονισμού των πολιτιστικών και κοινωνικών σχέσεων και την αξιολόγηση των ξένων φοιτητών. Ακόμη, κατόπιν πρότασης του προέδρου και έγκρισης του πρωθυπουργού, θα είναι σε θέση να συστήνει ειδικές επιτροπές έρευνας που άπτονται των θεμάτων της αρμοδιότητάς της. Τέλος, δύναται να ανοίξει γραφεία «συντονισμού» όπου αυτή το θεωρεί αναγκαίο, ενώ οι αγορές ακινήτων, υπηρεσιών κ.λπ. για την αντιμετώπιση των αναγκών της στο εξωτερικό δεν θα υπάγονται στους κανονισμούς περί διεθνών διαγωνισμών.

Η ίδρυση της Προεδρίας ενσαρκώνει τα οράματα των παντουρκικών στοιχείων της γείτονας για στενή συνεργασία της «μητέρας πατρίδας» με τις τουρκογενείς κοινότητες. Προς αυτήν την κατεύθυνση βαίνουν τουλάχιστον οι δηλώσεις του εκπρόσωπου του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) Σενόλ Μπαλ, ο οποίος δήλωσε ότι, μολονότι το νομοσχέδιο ήρθε καθυστερημένα στην Εθνοσυνέλευση, το περιεχόμενό του προκάλεσε ρίγη συγκίνησης στο κόμμα του. Εντύπωση προκάλεσε ακόμη η δήλωσή του σχετικά με τις προθέσεις του κόμματός του για τις προοπτικές του νέου θεσμού. Ο Μπαλ δήλωσε συγκεκριμένα ότι όταν το ΜΗΡ έρθει στην εξουσία, από τα πρώτα πράγματα που θα κάνει είναι να αναβαθμίσει την Προεδρία σε υπουργείο. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι τα θέματα της «διασποράς» και των κοινωνικών και πολιτιστικών σχέσεων με τις τουρκογενείς ομάδες είχαν πάψει να υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπουργείου Εξωτερικών εδώ και αρκετό καιρό και είχαν περιέλθει στην αρμοδιότητα υπουργών Επικρατείας, γνωστών για το «ενδιαφέρον» τους για τον «τουρκικό κόσμο».

Η κίνηση του ισλαμικού κυβερνώντος κόμματος να φέρει στην Ολομέλεια νομοσχέδιο σχετικό με την ίδρυση της εν λόγω Προεδρίας συνδέεται άμεσα με την εξαιρετικά τεταμένη εσωτερική πολιτική συγκυρία, λόγω κυρίως των διώξεων εις βάρος υψηλόβαθμων στρατιωτικών, η οποία ευνοεί παραχωρήσεις προς τους ακροδεξιούς κύκλους. Πέραν της οποιασδήποτε συνεργασίας που ενδέχεται να προκύψει μεταξύ ισλαμιστών και ακροδεξιών εντός της Εθνοσυνέλευσης, θα πρέπει να υπολογίζει κανείς και την αγωνία στην οποία έχουν αρχίσει να περιέρχονται στελέχη της κυβερνητικής παράταξης αναφορικά με τις κοινοβουλευτικές εκλογές που άρχισαν να φαίνονται στον ορίζοντα. Εξάλλου, είναι κοινό μυστικό ότι οι ψηφοφόροι του ΜΗΡ και των μικρότερων ακροδεξιών κομμάτων αποτελούν εν δυνάμει ψηφοφόρους του ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου σχετίζεται ακόμη με τους διεθνείς στόχους της Άγκυρας, τους οποίους ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται διατεθειμένος να εξυπηρετήσει στο έπακρο. Η ίδρυση της Προεδρίας θα επισπεύσει την πλήρη θέση υπό έλεγχο των τουρκικών κοινοτήτων που διαβιούν κυρίως στο δυτικό ημισφαίριο, και τη χρησιμοποίησή τους προς όφελος της Άγκυρας. Στο θέμα αυτό ο Ερντογάν είχε την ευκαιρία να εκφράσει τις πραγματικές προθέσεις του σε συγκέντρωση όλων των τούρκων ηγετών του εξωτερικού που είχε διοργανώσει η Άγκυρα τον περασμένο Φλεβάρη. Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός, απευθυνόμενος προς τους τούρκους της «διασποράς», είχε επαναλάβει για πολλοστή φορά το γνωστό «πολιτογραφηθείτε στις χώρες όπου διαβιώνετε για να δραστηριοποιηθείτε στην εσωτερική πολιτική σκηνή αυτών των χωρών (προς όφελος της Τουρκίας)».

Η ίδρυση του νέου αυτού θεσμού αποτελεί σημαντικό ολίσθημα της ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ, η οποία προβάλλεται κατά καιρούς ως φιλοδυτική, προς την υπερεθνικιστική ιδεολογία. Εξάλλου, η εξέλιξη αυτή συμβάλλει στην ανατροπή της όλης φημολογίας περί της απουσίας ουσιαστικού ενδιαφέροντος στην τουρκική εξωτερική πολιτική για τους τούρκους και τουρκογενείς του εξωτερικού, μιας και τώρα έχει θεσπιστεί και επίσημα πλέον ίδρυμα αρμόδιο για τις σχέσεις με τον τουρκικό κόσμο. Η εν λόγω Προεδρία έρχεται να προστεθεί στους ήδη υφιστάμενους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας, και ενδέχεται με τη δράση της να μας απασχολήσει εκ νέου στο άμεσο μέλλον.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 28/3/2010


Για περισσότερα...

Το ΑΚΡ και το νέο πακέτο συνταγματικής αναθεώρησης

"Σύνταγμα [α λα] ΑΚΡ" (Σκίτσο του Ερτζάν Ακγιόλ, Μιλιέτ 25/3/2010)

Νέο πακέτο συνταγματικής αναθεώρησης προωθεί το ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις που επιχειρεί να περάσει η κυβέρνηση προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις στις τάξεις της αντιπολίτευσης. Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσπάθεια του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος της Τουρκίας να επαναφέρει το θέμα της συνταγματικής μεταρρύθμισης στην Εθνοσυνέλευση.

Μολονότι η εσωτερική πολιτική επικαιρότητα στη γείτονα χώρα είναι τεταμένη, κυρίως λόγω των διώξεων που έχει εξαπολύσει η τουρκική δικαιοσύνη εναντίον των στρατηγών, η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ επιχειρεί να περάσει από την Εθνοσυνέλευση πακέτο αναθεώρησης του Συντάγματος που ενδέχεται να αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα.

Το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης, και κυρίως της τουρκικής δικαιοσύνης, βρέθηκε αρκετές φορές στην επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα, όπως είχαμε ενημερώσει τους αναγνώστες μας από αυτήν εδώ τη στήλη τον περασμένο Αύγουστο («Π», 30/8/2009). Ωστόσο, αυτήν τη φορά η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να το προωθήσει, όπως προκύπτει από την πολύωρη συνάντηση που είχε τις προάλλες ο πρωθυπουργός της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τους αρμόδιους υπουργούς και το επιτελείο του.

Παρόλο που το ακριβές περιεχόμενο του νομοσχεδίου δεν έχει γίνει γνωστό, απ' όσα έχουν αφεθεί να διαρρεύσουν στον Τύπο, αυτό θα περιέχει έως και δεκαπέντε άρθρα. Το νομοσχέδιο προτείνει τροποποιήσεις οι οποίες, εάν τελικά ψηφιστούν από την Εθνοσυνέλευση, θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές κυρίως στον τομέα της Δικαιοσύνης. Μία από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις αφορά το Ανώτατο Συμβούλιο Δικηγόρων και Εισαγγελέων (HYSK), το οποίο κατέχει σημαντική θέση στο τουρκικό σύστημα δικαιοσύνης. Η κυβέρνηση φαίνεται να επιθυμεί να επιφέρει αλλαγές στη σύνθεση του Συμβουλίου, σκέψη για την οποία κατηγορείται από την αντιπολίτευση ότι στοχεύει να πολιτικοποιήσει τη δικαστική εξουσία. Ο έντονος πολιτικός χαρακτήρας των αναθεωρήσεων προκύπτει και από την επιθυμία της κυβέρνησης να αφαιρέσει την εξουσία απαγόρευσης της λειτουργίας πολιτικών κομμάτων από το Συνταγματικό Δικαστήριο και να τη μεταφέρει στην Εθνοσυνέλευση. Επίσης, η ισλαμική κυβέρνηση φαίνεται να εμμένει στην υπαγωγή των στρατιωτικών δικαστηρίων στα πολιτικά δικαστήρια, απόφαση για την οποία το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΛΚ) είχε αντιδράσει προσφεύγοντας πριν από λίγο διάστημα στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Άλλα σημεία του νομοσχεδίου αφορούν την προσωπική προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο, δικαίωμα που δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1982, την παραπομπή στη Δικαιοσύνη δημοσίων υπαλλήλων, την κύρωση από τα δικαστήρια των αποφάσεων του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAS) για την αποπομπή μελών των Ενόπλων Δυνάμεων, το δικαίωμα στην απεργία και για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, τη θέσπιση του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη και την υποχρέωση του κράτους να εκτελέσει τη νομοθεσία σχετικά με την ισότητα των φύλων.

Η σημαντικότερη βέβαια τροποποίηση, που έχει και συμβολική σημασία, είναι η κατάργηση του προσωρινού άρθρου 15 του Συντάγματος, το οποίο παρείχε ασυλία στους πραξικοπηματίες. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι, καθ' όλη τη διάρκεια των συζητήσεων για την αναθεώρηση του Συντάγματος, η αξιωματική αντιπολίτευση (ΡΛΚ) είχε προκαλέσει την ισλαμική κυβέρνηση να προχωρήσει με τις υποσχέσεις της και να καταργήσει το εν λόγω προσωρινό άρθρο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι, αν το κάνει, θα της παρείχε στήριξη.

Εκμεταλλευόμενο τη «δέσμευση» αυτή, το ΑΚΡ φαίνεται ότι έχει συμπεριλάβει την κατάργηση του άρθρου στο νομοσχέδιο. Η τροποποίηση αυτή όμως δεν θα αλλάξει τα δεδομένα, καθώς παρήλθε η εικοσαετία και οι εγκληματίες στρατιωτικοί δεν θα λογοδοτήσουν ποτέ στη Δικαιοσύνη. Το ενδιαφέρον ωστόσο έγκειται στην επιλεγείσα διαδικασία που θα ακολουθηθεί στην ψηφοφορία. Το ισλαμικό κόμμα φαίνεται ότι αποφάσισε να ψηφιστούν οι μεταρρυθμίσεις στο σύνολό τους ως πακέτο και όχι μία προς μία, γεγονός που κάνει το ΡΛΚ να αισθάνεται εγκλωβισμένο, αν όχι και εξαπατημένο, και να διαμαρτύρεται. Οι διαμαρτυρίες αυτές γίνονται εντονότερες και κατευθύνονται προς πάσα κατεύθυνση, ακόμη και προς τον ισλαμιστή Πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ, μια και ο Ερντογάν απείλησε τον Ντενίζ Μπαϊκάλ ότι σε περίπτωση που αθετήσει τον λόγο του, θα προσφύγει σε δημοψήφισμα!

Συνεπώς, διακρίνεται η απαραίτητη πολιτική βούληση στη γείτονα χώρα για να πραγματοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα η πολυσυζητημένη συνταγματική αναθεώρηση. Ωστόσο, αυτές οι τροποποιήσεις, που αγγίζουν κυρίως την τουρκική δικαιοσύνη, έχουν έντονο πολιτικό χαρακτήρα, ο οποίος στοχεύει, απ' ό,τι φαίνεται, να θέσει ακόμη περισσότερο στο περιθώριο τους Κεμαλιστές και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Είναι πολύ ενδιαφέρον, λοιπόν, να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει στις αφόρητες πιέσεις η αντιισλαμική παράταξη από εδώ και πέρα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 21/3/2010


Για περισσότερα...

Το ΑΚΡ και η επιδίωξη της πυρηνικής «ενέργειας»

Νέα συμφωνία για την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων υπέγραψε η Τουρκία. Η εμμονή της ισλαμικής κυβέρνησης του ΑΚΡ στην απόκτηση πυρηνικής ενέργειας είναι ενδεικτική της σημασίας που δίνει για την απόκτηση στρατηγικού πλεονεκτήματος.

Την εβδομάδα που πέρασε υπεγράφη νέο πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Κορέας για την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων στη Σινώπη του Ευξείνου Πόντου. Η υπογραφή της συμφωνίας ενέχει εσωτερικές και διεθνείς διαστάσεις.

Στο πλαίσιο των εργασιών του Τουρκοκορεατικού Επιχειρηματικού Φόρουμ υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ της δημόσιας εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας (TEU) και της αντίστοιχης νοτιοκορεατικής (CEPCO) για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Σινώπη.

Η συμφωνία υπεγράφη από αξιωματούχους των δημόσιων εταιρειών αμφότερων των χωρών παρουσία του τούρκου υπουργού Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, ο οποίος δήλωσε ότι στόχος της Τουρκίας είναι έως το 2020 η χώρα να παράγει το 10% των αναγκών της σε ενέργεια από τα πυρηνικά εργοστάσια.

Η συμφωνία προβλέπει την εκτέλεση του έργου από την κορεατική εταιρεία η οποία θα κατασκευάσει τέσσερις (έως έξι) πυρηνικούς αντιδραστήρες 1.600 MW έκαστος ως το 2020. Το κόστος του έργου υπολογίζεται να φτάσει τα 20 εκατομμύρια δολάρια. Αυτήν την προκαταρκτική συμφωνία μεταξύ των δημόσιων φορέων αναμένεται να ακολουθήσει έπειτα από διάστημα 4-6 μηνών -εφόσον θα έχουν ολοκληρωθεί ως τότε οι απαραίτητες μελέτες- διακρατική συμφωνία μεταξύ Άγκυρας και Σεούλ.

Το ενδιαφέρον στην υπόθεση αυτή είναι ότι η συμφωνία προβλέπει άμεση ανάθεση του έργου, παρακάμπτοντας την προβλεπόμενη γι' αυτές τις περιπτώσεις διαδικασία δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού. Εξάλλου, τον Νοέμβριο του 2009 το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας είχε ακυρώσει προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει η ισλαμική κυβέρνηση για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων στην περιοχή της Μερσίνας.

Τότε, ο αρμόδιος τούρκος υπουργός είχε ανακοινώσει ότι θα προκηρυχτούν νέοι διεθνείς διαγωνισμοί για την ανάθεση των εν λόγω έργων. Ωστόσο, στον τουρκικό Τύπο διέρρευσε ότι η ισλαμική κυβέρνηση διεξάγει ήδη συζητήσεις και για την απευθείας ανάθεση του πυρηνικού εργοστασίου της Μερσίνας στους Ρώσους.

Στην κατασκευή του εργοστασίου στον Εύξεινο Πόντο ενδέχεται να συμμετάσχει και τουρκικός κατασκευαστικός όμιλος. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο όμιλος ΕΝΚΑ, ο οποίος φημολογείται ότι θα συμμετάσχει στην κοινοπραξία με μία από τις θυγατρικές του, γεγονός που σημαίνει ότι μέρος του προβλεπόμενου κονδυλίου θα παραμείνει εντός των συνόρων.

Εξάλλου, διαδίδεται από τα τουρκικά μέσα ότι η κατασκευή του εργοστασίου θα χρηματοδοτηθεί και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βάσει μιας γενικότερης συμφωνίας που είχε συνάψει ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στο Άμπου Ντάμπι τον περασμένο Ιανουάριο.

Το γεγονός συνδέεται και με την πρόσφατη ανάθεση στην κορεατική εταιρεία της κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου αρκετών εκατομμυρίων δολαρίων στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού.

Το θέμα της κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων ηλεκτρικής ενέργειας είναι αρκετά σοβαρό. Πέρα από τους κινδύνους που ενέχει ένα τέτοιο εγχείρημα εξαιτίας της κατασκευής τους σε μια κατʼ εξοχήν σεισμογενή περιοχή όπως η Μικρά Ασία, θα πρέπει να αναλογιστούμε και το στρατηγικό πλεονέκτημα που ενδέχεται να αποκτήσει η γείτων στον τομέα της πυρηνικής τεχνογνωσίας.

Προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν γίνει και παλιότερα από την Άγκυρα, με πιο εντυπωσιακή εκείνη που αποκαλύφθηκε μετά τις καταγγελίες της Σιμπέλ Έντμοντς για εμπλοκή της Άγκυρας σε δωροδοκίες αμερικανών αξιωματούχων και κατασκοπεία εις βάρος των ΗΠΑ με ενεργό συμμετοχή στην πολύκροτη υπόθεση και των πακιστανικών υπηρεσιών. Προβληματίζει επίσης η πιο πρόσφατη πρόταση της Άγκυρας περί «προσωρινής» αποθήκευσης του εμπλουτισμένου ουρανίου της Τεχεράνης. Σε κάθε περίπτωση, προκαλεί ανησυχία η εμμονή της ισλαμικής κυβέρνησης να αποκτήσει πυρηνική τεχνογνωσία, καθώς από τον συνδυασμό όλων των παραπάνω στοιχείων προκύπτει ένα εν δυνάμει «εκρηκτικό» μείγμα.

Το θέμα της κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων στην Τουρκία είναι λεπτό και αξίζει να δοθεί η απαραίτητη προσοχή εκ μέρους μας για όσο διάστημα βρίσκεται ακόμη σε αρχική φάση. Γιατί βάσει της υφιστάμενης κατάστασης στις διμερείς μας σχέσεις με τη γείτονα, η ενδεχόμενη κατασκευή των εργοστασίων θα σημαίνει αυτόχρημα και την κατοχύρωση σημαντικού στρατηγικού πλεονεκτήματος, γεγονός που θα δυσχεραίνει την ανεύρεση αποδεκτών λύσεων στα εθνικά μας ζητήματα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 14/3/2010

Για περισσότερα...

Το αμερικανικό ψήφισμα υπέρ της αρμενικής γενοκτονίας και η Τουρκία

Σε περίοδο νέας επιδείνωσης αναμένεται να εισέλθουν οι σχέσεις Ουάσινγκτον και Άγκυρας μετά το πρόσφατο ψήφισμα της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η εξέλιξη αυτή έχει θέσει επί ποδός πολέμου την τουρκική διπλωματία και τα οργανωμένα συμφέροντα που την υποστηρίζουν.

Αναπάντεχη ήταν για την τουρκική ηγεσία η είδηση ότι το αρμενικό λόμπι πέτυχε την προκαταρκτική ψήφιση του νομοσχεδίου για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων. Η είδηση αυτή ενδέχεται να προκαλέσει νέους τριγμούς στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, καθώς βάλλει κατά των θεμελίων του σύγχρονου τουρκικού κράτους.

Την εβδομάδα που πέρασε, η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλήθη να ψηφίσει το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους το 1915. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν οριακό και «επεισοδιακό», καθώς ολοκληρώθηκε κατόπιν παράτασης και ενώ έβαινε προς την απόρριψή του. Η πρόταση νομοσχεδίου τελικά ψηφίστηκε με 23 ψήφους υπέρ και 22 κατά, προκαλώντας την έντονη δυσφορία της τουρκικής πλευράς. Και αυτό γιατί έτσι ανοίγει ο δρόμος για την ψήφιση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, στην οποία προεδρεύει η Nancy Pelosi. Σε αυτήν την περίπτωση, θα χρειαστούν περίπου 218 ψήφοι για την υιοθέτηση του νομοσχεδίου από το σώμα και την προώθησή του στη Γερουσία. Ωστόσο, ο δρόμος για την τελική έγκριση είναι μακρύς και δύσβατος, καθώς σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος και από την αμερικανική Γερουσία, πρέπει να εξασφαλιστεί και η κύρωσή του από τον ίδιο τον Πρόεδρο.

Μολονότι, λοιπόν, το νομοσχέδιο βρίσκεται σε αρχική φάση, η Τουρκία αντέδρασε ακαριαία και προς ένδειξη της δυσαρέσκειάς της ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στην Άγκυρα. Εξάλλου, είχε επιδείξει σημαντική δραστηριότητα και πριν από την ψηφοφορία στην εν λόγω Επιτροπή. Με σκοπό να ασκήσουν επιρροή στα μέλη της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, φερ' ειπείν, είχαν μεταβεί στην Ουάσινγκτον οι πρόεδροι της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Μουράτ Μερτζάν, και της Επιτροπής Φιλίας ΗΠΑ - Τουρκίας, Σουάτ Κινικλίογλου. Ο δε Πρόεδρος της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιουλ, επεδίωξε και πέτυχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ.

Τα αποτελέσματα αυτής της διπλωματικής δραστηριότητας δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν την ψήφιση του νομοσχεδίου στην Επιτροπή. Ωστόσο, παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς αποκάλυψαν σε μεγάλο βαθμό τα κέντρα στα οποία προσέφυγε η Άγκυρα για να εξασφαλίσει πολιτική στήριξη. Για μία ακόμη φορά, λοιπόν, κινητοποιήθηκε η αμερικανική βιομηχανία όπλων για να αποτρέψει την ψήφιση νομοσχεδίων που αμαυρώνουν τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Έτσι, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, πρόεδροι μεγάλων εταιρειών, όπως η Lockheed Martin, Boeing, Raytheon, United Technologies και Northrop Grumman, που έχουν συμβόλαια πώλησης οπλικών συστημάτων αρκετών δισεκατομμυρίων με την Τουρκία, συνέταξαν κοινή επιστολή προς τον πρόεδρο της Επιτροπής, Howard Berman! Στην εν λόγω επιστολή συγκεκριμένα τόνιζαν ότι οι αμερικανικές εξαγωγές οπλικών συστημάτων είχαν ξεπεράσει τα 7 δισ. δολάρια το προηγούμενο έτος και ότι η ενδεχόμενη ψήφιση του νομοσχεδίου θα έθετε σε κίνδυνο τις εμπορικές συναλλαγές των ΗΠΑ («Μιλιέτ», 4/3/2010)!

Η πρωτοβουλία των αμερικανικών εταιρειών οπλικών συστημάτων είναι ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος τόσο για την Τουρκία, όσο και για τις γείτονές της. Η Άγκυρα έχει τρομοκρατηθεί στο άκουσμα ότι μπορεί να ζήσει και πάλι χτυποκάρδια όπως λίγα χρόνια πριν, το 2007, όταν είχε αποφευχθεί η ψήφιση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων την τελευταία στιγμή κατόπιν παρέμβασης της διοίκησης Μπους. Έτσι, διαιωνίζεται το πρόβλημα. Ενώ η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ ενστερνίζεται πολλά στοιχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αρνείται πεισματικά να αποδεχτεί την πράξη γενοκτονίας που συντελέστηκε εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας την περίοδο 1915-1922. Έτσι, παρατάσσεται πίσω από τη γνωστή άποψη ότι «για τα θέματα αυτά πρέπει να αποφανθούν έγκυροι ακαδημαϊκοί», τους οποίους ενίοτε και εξαγοράζει έναντι αδράς αμοιβής.

Η ψηφοφορία σχετικά με το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας φέρνει και πάλι στο προσκήνιο την ανάγκη συμφιλίωσης της Άγκυρας με το παρελθόν της, ώστε να δρομολογηθεί ένα ουσιαστικό «δημοκρατικό άνοιγμα» κατʼ αρχάς προς τους ίδιους τους τούρκους πολίτες, οι οποίοι έχουν υποστεί τα πάνδεινα από σειρά δικτατορικών καθεστώτων στη γείτονα χώρα.


Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 7/3/2010

Για περισσότερα...

ΑΚΡ και Στρατός βαίνουν προς οριστική σύγκρουση;

(Reuters, 25/2/2010)

Σειρά από νέες συλλήψεις στρατιωτικών κλιμάκωσε επικίνδυνα την ένταση μεταξύ Στρατού και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ στην Τουρκία. Οι νέες εξελίξεις προδιαγράφουν ένα αβέβαιο μέλλον για τη «συνύπαρξη» ισλαμιστών και κεμαλιστών στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου.

Από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, η τουρκική πολιτική σκηνή γίνεται μάρτυρας πρωτόγνωρων εξελίξεων για τα δεδομένα της γείτονος χώρας. Σχεδόν 50 ανώτεροι αξιωματικοί των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, ορισμένοι εκ των οποίων εν ενεργεία, ενώ άλλοι απόστρατοι, προσήχθησαν κατά ομάδες στη Δικαιοσύνη. Οι συλλήψεις έλαβαν χώρα στο πλαίσιο των προανακρίσεων που διεξάγονται για τη διαλεύκανση του περιβόητου σχεδίου πραξικοπήματος «Βαριά», το οποίο αποκαλύφθηκε πριν από λίγο καιρό από την ημερήσια «Ταράφ».

Το κύμα νέων συλλήψεων ανώτερων αξιωματικών, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε αναστάτωση στις τάξεις των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η αντίδραση των στρατιωτικών για τις αναπάντεχες εξελίξεις εκδηλώθηκε αμέσως με τη σύγκληση όλων των υψηλόβαθμων αξιωματικών σε συμβούλιο αξιολόγησης της επικαιρότητας που πραγματοποιήθηκε στο Γενικό Επιτελείο. Η ανακοίνωση που εξεδόθη ως αιτιολογία της σύναξης του συμβουλίου αναφέρεται σε λόγους «σοβαρότητας της κατάστασης», γεγονός που είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο το στράτευμα αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα.

Η συγκέντρωση των αξιωματικών, ωστόσο, προκάλεσε ανησυχία και στο αντίπαλο στρατόπεδο, στο κυβερνών ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ, κλιμακώνοντας ακόμη περισσότερο την ένταση. Ερχόμενος από την Ισπανία, όπου βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη, ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συγκάλεσε σύσκεψη του επιτελείου του για να εκτιμήσουν την κατάσταση.
Η προσωρινή ειρήνευση φαίνεται να ήρθε κατόπιν πρωτοβουλίας του Προέδρου Α. Γκιουλ, ο οποίος ανέλαβε διαμεσολαβητικό ρόλο αυτήν τη δύσκολη στιγμή μεταξύ της ισλαμικής κυβέρνησης και του στρατεύματος. Στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου ο Γκιουλ έκανε έκκληση στα δύο μέρη για αποκατάσταση των σχέσεών τους, μείωση της έντασης και προσφυγή στον διάλογο. H προσπάθεια του Γκιουλ φάνηκε να φέρνει -φαινομενικά τουλάχιστον- τα επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς τα δύο μέρη, ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο στρατηγός Ιλκέρ Μπασμούγ, έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για μια τριπλή συνάντηση κορυφής αντί της καθιερωμένης εβδομαδιαίας διμερούς συνάντησης καθενός με τον Πρόεδρο. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε τελικά στο Προεδρικό Μέγαρο Τσάνκαγια, όπου ισλαμιστές και στρατιωτικοί προσήλθαν καλά προετοιμασμένοι, αν κρίνει κανείς από τους ογκώδεις χαρτοφύλακές τους.

Αν και δεν είναι γνωστές οι λεπτομέρειες για το τι ακριβώς διημείφθη μεταξύ των τριών ανδρών, από το φειδωλό δελτίο Τύπου προκύπτει ότι στην τρίωρη συνάντηση κορυφής επικράτησε το θέμα των προσαγωγών και της έντασης που προκλήθηκε εξαιτίας αυτών. Το δελτίο καθησυχάζει τους πολίτες σημειώνοντας ότι τα προβλήματα θα ξεπεραστούν στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης και ως εκ τούτου πρέπει να διαφυλαχτούν οι θεσμοί.

Μπροστά στην εικόνα των διώξεων είναι ολοφάνερο ότι ο Στρατός, που ως πρότινος ήταν άτρωτος και απολύτως κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού στην Τουρκία, αισθάνεται να βάλλεται από παντού. Βλέποντας να χάνει τα ερείσματά του στην κοινωνία και να απομονώνεται σταδιακά από αυτήν δυσανασχετεί και επιθυμεί να βρει τρόπους ανατροπής της κατάστασης και διαφυγής από τον κλοιό που αρχίζει να τον ζώνει. Μολονότι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, όλα δείχνουν πως η συνύπαρξη στρατού και ισλαμιστών έχει καταστεί εξαιρετικά δύσκολη και καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια ώστε να τηρηθούν τα προσχήματα.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 28/2/2010


Για περισσότερα...