25/8/09

Ντόχα και Άγκυρα επιδιώκουν νέες συνεργασίες σε θέματα Ενέργειας


(Reuters Pictures,17/8/2009)

Συμφωνία για τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου, που θα ενώνει το Κατάρ με την Τουρκία, επετεύχθη κατά την πρόσφατη επίσκεψη του εμίρη του Κατάρ στην Τουρκία. Όλα συνηγορούν στο ότι η συμφωνία αυτή εντάσσεται στην προσπάθεια που καταβάλλει η Άγκυρα να καθιερωθεί ως αδιαφιλονίκητη διαμετακομιστική χώρα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, ενισχύοντας περαιτέρω τη γεωστρατηγική της θέση.

Την εβδομάδα που μας πέρασε, ο εμίρης του Κατάρ, σεΐχης Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ-Θάνι, πραγματοποίησε επίσκεψη εργασίας στην Τουρκία. Πρώτος σταθμός του εμίρη, ο οποίος απέφυγε να επισκεφθεί την Άγκυρα, όπου το πρωτόκολλο απαιτεί επίσκεψη στο μαυσωλείο του Κεμάλ και κατάθεση στεφάνου, ήταν η Κωνσταντινούπολη. Στη συνέχεια επισκέφθηκε την Αλικαρνασσό (Μπόντρουμ), όπου είχε συνομιλίες με τον ισλαμιστή πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Στην Πόλη, ο σεΐχης αλ-Θάνι συναντήθηκε με τον τούρκο Πρόεδρο, Αμπντουλάχ Γκιουλ, στο παραθαλάσσιο παλάτι Τσιραγάν. Μετά τις προγραμματισμένες εργασίες των αντιπροσωπειών, ακολούθησε η κατ' ιδίαν συνάντηση των δύο ηγετών. Στη συζήτηση κυριάρχησαν τα θέματα της ενέργειας, των διμερών οικονομικών σχέσεων και τα διεθνή. Τα δύο μέρη, όπως αφέθηκε να εννοηθεί κατά τη συνέντευξη Τύπου, κατέληξαν σε μια κατ' αρχήν συμφωνία για την κατασκευή αγωγού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), που θα συνδέει τις δύο χώρες. Για τον σκοπό αυτόν συμφωνήθηκε να συσταθεί διμερής επιτροπή, αποτελούμενη από ανώτατα στελέχη των υπουργείων Ενέργειας των δύο χωρών, με αποστολή την επεξεργασία πλαισίου συνεργασίας και την πρόταση του τελικού σχεδίου. Να σημειωθεί ακόμη ότι ο Γκιουλ συζήτησε με τον αλ-Θάνι και την περίπτωση της δημιουργίας εγκαταστάσεων αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου στην περιοχή Τζεϊχάν και τον ενθάρρυνε να συμμετάσχει στις επενδύσεις αγοράζοντας γη!

Εξάλλου, κατά τη συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών υπεγράφησαν τρία πρωτόκολλα, οκτώ συμφωνίες και τέσσερα μνημόνια συνεργασίας, κυρίως εμπορικού, ενεργειακού και πολιτισμικού χαρακτήρα. Το περιεχόμενο των συμφωνιών αυτών, ωστόσο, δεν έγινε γνωστό, πιθανόν γιατί δεν επετεύχθη η συμφωνία για την αγορά 4 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου σε υγρή μορφή από το Κατάρ, όπως είχε διαρρεύσει πρόωρα στον τουρκικό Τύπο («Σταρ», 18/8/2009)!

Στα θέματα των διμερών οικονομικών σχέσεων, τα δύο μέρη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον δεκαπλασιασμό των συναλλαγών τους, που ξεπέρασαν το 1 δισ. δολάρια μέσα σε διάστημα μόλις τριών ετών.

Η συζήτηση για την κατασκευή ενός αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Κατάρ στην Τουρκία δεν είναι καινούργια. Ανάγεται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν είχαν υπογραφεί οι πρώτες συμφωνίες. Τα σενάρια προέβλεπαν δύο εναλλακτικές οδούς: είτε μέσω της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ και του Ιράκ, είτε μέσω της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και της Συρίας. Αν η κατασκευή του αγωγού, που θα υπερβαίνει το μήκος των 2.000 χιλιομέτρων, στάθηκε αδύνατη την προηγούμενη δεκαετία, λόγω κυρίως της κατάστασης που επικρατούσε στο Ιράκ, σήμερα φαντάζει σε ορισμένους πιο εφικτή. Οι πιθανότητες για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου στο άμεσο μέλλον είναι αυξημένες, καθώς έτσι θα εξασφαλιστούν οι απαραίτητες χιλιάδες κυβικών μέτρων φυσικού αερίου για την τροφοδότηση του αγωγού Ναμπούκο, η ομαλή λειτουργία του οποίου τίθεται σε κίνδυνο μετά τις συμφωνίες που εξήγγειλε η Ρωσία με το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν. Εξάλλου, η Ουάσινγκτον βλέπει με καλό μάτι την εξαγωγή και του ιρακινού φυσικού αερίου, γεγονός που ενισχύει το σενάριο της κατασκευής του αγωγού στον άξονα Σαουδικής Αραβίας - Κουβέιτ - Ιράκ.

Η υπερδραστηριότητα που αναπτύσσει η Άγκυρα στον τομέα της ενέργειας το τελευταίο διάστημα είναι ενδεικτική των προθέσεών της να επιβληθεί στη διεθνή κοινότητα ως αδιαμφισβήτητη διαμετακομιστική χώρα υδρογονανθράκων. Στην προσπάθειά της αυτή, η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ, έχοντας εξομαλύνει τις σχέσεις της Τουρκίας με τον ισλαμικό κόσμο, αντλεί συμμάχους και δυνάμεις από τις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής, οι οποίες επιδιώκουν να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους σε νέες αγορές. Το σενάριο αυτό είναι άκρως ανησυχητικό για τη χώρα μας, καθώς θα κληθεί να αντιμετωπίσει όχι μόνο τις συνέπειες της υπέρβασης που επιχειρεί η Άγκυρα για να καθιερωθεί ως ανερχόμενη μεγάλη δύναμη στη διεθνή σκηνή, αλλά και εκείνες της παραμέλησης των σχέσεών μας με τους λαούς της Μέσης Ανατολής, όπως φερ' ειπείν τους Παλαιστίνιους, με τους οποίους μας συνέδεαν κοινά οράματα. Πώς μπορεί να μην αναρωτηθεί κανείς τι απέγινε το στρατηγικό πλεονέκτημα που διέθετε η χώρα μας, έναντι της Τουρκίας, στις σχέσεις της με τα αραβικά κράτη;

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 23/8/2009


Για περισσότερα...

18/8/09

Αποκλεισμός της Finansbank από τραπεζικές εργασίες


Το τουρκικό επιτελείο απέκλεισε τη θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας στην Τουρκία από τη χρηματοδότηση στεγαστικού δανείου για την αγορά παραθαλάσσιου θερέτρου στον Βόσπορο. Η κίνηση των στρατηγών έρχεται σε ένα κομβικό σημείο, τη στιγμή που οι τουρκικές προκλήσεις πυκνώνουν και η τουρκική Αγροτική Τράπεζα επεκτείνει τις δραστηριότητές της στη Θράκη.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο, την εβδομάδα που κύλησε αποκαλύφθηκε ότι η ηγεσία του τουρκικού Στρατού αρνήθηκε πρόσφατα να εγκρίνει δάνειο της θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας στην Τουρκία, της Finansbank, προς τούρκο επιχειρηματία για την αγορά εκ μέρους του ακινήτου στον Βόσπορο. Η αρνητική γνωμάτευση του τουρκικού επιτελείου στηρίχτηκε στο γεγονός ότι, αφενός το θέρετρο βρίσκεται σε τοποθεσία στρατηγικής σημασίας και, αφετέρου, η τράπεζα που παραχωρούσε το στεγαστικό δάνειο ήταν ξένων (ελληνικών) συμφερόντων.

Ο επιχειρηματίας Οσμάν Ορ, ο οποίος επιθυμούσε να αγοράσει παραθαλάσσιο θέρετρο σε κεντρικό σημείο της ευρωπαϊκής ακτής του Βοσπόρου, που ανήκε στην οικογένεια Ερτζάν, συμφώνησε με υπευθύνους της Finansbank, πριν από ένα διάστημα, για την παραχώρηση στεγαστικού δανείου ύψους 17,5 εκατ. δολαρίων, με σκοπό να επεκτείνει την αλυσίδα εστιατορίων του ομίλου του. Ως αποτέλεσμα της άρνησης των στρατηγών να ανάψουν το πράσινο φως στη δανειοδότηση από τη Finansbank, ο Ορ προσανατολίστηκε προς άλλους χρηματοπιστωτικούς ομίλους, ένας εκ των οποίων ήταν και η τουρκική Αγροτική Τράπεζα, που τελικά παραχώρησε το αναγκαίο δάνειο για την αγορά του ακινήτου. Ωστόσο, το δάνειο της Αγροτικής Τράπεζας, όπως ομολογεί ο τούρκος επιχειρηματίας, παραχωρήθηκε με βαρύτερους όρους απʼ ό,τι είχε συμφωνήσει με τη Finansbank και το κόλλημα που προέκυψε θα του κοστίσει περίπου 300.000 ευρώ περισσότερα («ΑΚΣΑΜ», 13/8/2009).

Η εξήγηση της αρνητικής γνωμάτευσης, που εξεδόθη από τον Στρατό, κρύβεται φυσικά στο πνεύμα που διέπει την ισχύουσα τουρκική νομοθεσία. Ο τουρκικός νόμος περί ιδιοκτησίας ως πρόσφατα ήταν περιοριστικός για την ξένη ιδιοκτησία στη γείτονα. Έτυχε, όμως, κάποιας μικρής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο της τουρκικής υποψηφιότητας για ένταξη στην Ευρώπη, κυρίως έπειτα από έντονες ευρωπαϊκές πιέσεις, που εκφράστηκαν στις αρχές της νέας χιλιετίας. Με νόμο που ψηφίστηκε το 2008 τροποποιήθηκαν τα επίμαχα σημεία του νόμου και εδώ και λίγο διάστημα διευρύνεται το δικαίωμα ιδιοκτησίας με ευνοϊκότερους όρους και σε υπηκόους ξένων χωρών. Ο νέος νόμος προβλέπει, βέβαια, μια αρκετά περίπλοκη διαδικασία για την έγκριση στεγαστικών δανείων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ξένων συμφερόντων. Για την αγορά ακινήτων σε περιοχές στρατηγικής σημασίας ή εθνικής ασφάλειας, που εξαιρούνται, βέβαια, ελάχιστες μόνο περιοχές της επικράτειας, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Γενικού Επιτελείου ή της νομαρχίας, ανάλογα με την περίπτωση. Η εν λόγω διαδικασία ισχύει με παραλλαγές και σε άλλες χώρες και συνεπώς δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι είναι τουρκική πρωτοτυπία. Εντούτοις, η μοναδικότητα της τουρκικής περίπτωσης έγκειται στο ξενοφοβικό σύνδρομο που διέπει την εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας και το οποίο τροφοδοτείται από τις μνήμες που ξυπνούν η Συνθήκη των Σεβρών και τα σενάρια διαμελισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το τουρκικό Γενικό Επιτελείο απέρριψε τη σχετική αίτηση δανειοδότησης του τούρκου επιχειρηματία γιατί αυτός είχε απευθυνθεί σε τραπεζικό όμιλο συγκεκριμένων ευρωπαϊκών συμφερόντων. Οι στρατηγοί έκριναν σκόπιμο να αποτραπεί η έγκριση του δανείου, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε αυτομάτως και υποθήκευση του ακινήτου για όσο χρονικό διάστημα θα διαρκούσε το δάνειο, γεγονός που ενείχε τον κίνδυνο –σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου– να περιέλθει το εν λόγω θέρετρο κάποια στιγμή στον Όμιλο της Εθνικής Τραπέζης!

Το ότι μια χώρα όπως η Τουρκία, που «επιδιώκει» να ενταχθεί στην ΕΕ, κάνει διακρίσεις μεταξύ χρηματοπιστωτικών ομίλων –θαρρείς και αρνήθηκε ποτέ το «ισλαμικό κεφάλαιο» που εισρέει άφθονο στη χώρα– δεν μπορεί παρά να προκαλέσει σοβαρό προβληματισμό, τόσο για την τύχη των επενδύσεων της Εθνικής Τραπέζης, που τελεί υπό καθεστώς αθέμιτου ανταγωνισμού σε αυτήν τη χώρα, όσο και για τους όρους λειτουργίας της τουρκικής Αγροτικής Τράπεζας στην Αθήνα και στην Κομοτηνή, που ως γνωστόν προσφέρει τις ίδιες ακριβώς υπηρεσίες με τη Finansbank!

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 16/8/2009

Για περισσότερα...

11/8/09

Η επίσκεψη του Πούτιν στην Άγκυρα και οι στρατηγικές συμφωνίες ενέργειας


(Reuters Pictures, 6/08/2009)

Η πρόσφατη επίσκεψη του Πούτιν στην Τουρκία είχε ως κύριο αντικείμενο την προώθηση της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ της Άγκυρας και της Μόσχας. Οι πολυάριθμες συμφωνίες, που υπογράφηκαν μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, ενισχύουν ακόμη περισσότερο τη στρατηγική θέση της Τουρκίας ως διαμετακομιστικής χώρας υδρογονανθράκων στη διεθνή ενεργειακή σκακιέρα.

Η σύντομη επίσκεψη εργασίας, που πραγματοποίησε ο ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν την περασμένη Πέμπτη (6/8) στην Άγκυρα, κατέληξε στην υπογραφή πολυσήμαντων συμφωνιών στον ενεργειακό τομέα μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας. Στην τελετή υπογραφής των πρωτοκόλλων για τους αγωγούς και την πυρηνική ενέργεια, καθώς και στη συνάντηση κορυφής, που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα, παρευρέθηκε και ο ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, εκπροσωπώντας τα ιταλικά συμφέροντα.

Στη συνάντηση που είχε ο ρώσος ηγέτης με τον τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συζητήθηκαν λεπτομέρειες για την περαιτέρω συνεργασία των δύο χωρών σε θέματα που άπτονται των υφιστάμενων ή σχεδιαζόμενων αγωγών αερίου και πετρελαίου, της πυρηνικής ενέργειας, του διμερούς εμπορίου, των πολιτισμικών σχέσεων και, τέλος, των περιφερειακών ζητημάτων. Τα δύο μέρη υπέγραψαν 12 διακρατικές συμφωνίες, ωστόσο πρέπει κανείς να υπολογίσει ακόμη και τις συμφωνίες που υπέγραψαν κρατικές και ιδιωτικές εταιρείες με αντίστοιχες της Ρωσίας, γεγονός που ανεβάζει τον συνολικό αριθμό των συμφωνιών σε 20.

Στο θέμα των αγωγών, η πρώτη προτεραιότητα της Τουρκίας ήταν να εξασφαλίσει την ανανέωση της υφιστάμενης συμφωνίας αγοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που λήγει το 2011, στόχος που πραγματοποιήθηκε χωρίς προσκόμματα. Στη συνέχεια, οι δύο ηγέτες ασχολήθηκαν με την περίπτωση του «Νότιου Ρεύματος» (South Stream), που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές. Η Μόσχα ζήτησε ο αγωγός, που θα ξεκινάει από το Νοβοροσίσκ και θα καταλήγει υπογείως του Ευξείνου Πόντου στη Βάρνα για να επεκταθεί από εκεί προς τη Δύση, να διασχίσει μέρος της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα, προφανώς για να παρακάμψει την αντίστοιχη ουκρανική, αλλά κυρίως για να στείλει το απαραίτητο μήνυμα στη Βουλγαρία, η νέα κυβέρνηση της οποίας φαίνεται διστακτική στην υλοποίηση του σχεδίου. Αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά το διπλωματικό τους δαιμόνιο, οι Τούρκοι ζήτησαν και πέτυχαν ως αντάλλαγμα την παροχή εκ μέρους της Ρωσίας πετρελαίου ούτως ώστε να λειτουργήσει ο αγωγός Σαμψούντας-Τζεϊχάν που διασχίζει κάθετα την κεντρική Μικρά Ασία. Ο αγωγός αυτός, που προτάθηκε από τους Τούρκους ως εναλλακτική πορεία για τα ρωσικά δεξαμενόπλοια που διαπλέουν τα Στενά, τελεί υπό κατασκευή από το 2006 εξαιτίας έλλειψης χρηματοδότησης και συμβολαίων παροχής πετρελαίου. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο, όμως, είναι ότι στον συνεταιρισμό που έχει αναλάβει την κατασκευή του αγωγού συμμετέχει, αφενός, η ιταλική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ΕΝΙ, τα συμφέροντα της οποίας υπερασπίστηκε αυτοπροσώπως ο Μπερλουσκόνι, και αφετέρου ο τουρκικός όμιλος Τσαλίκ, με τον οποίο ο τούρκος πρωθυπουργός συνδέεται οικογενειακώς. Για την ειδική σχέση του αυτή, ο Ερντογάν δέχθηκε ήδη τις επικρίσεις μερίδας της τουρκικής κοινής γνώμης. Συζητήθηκε ακόμη η περίπτωση της επέκτασης του υφιστάμενου αγωγού φυσικού αερίου «Μπλε Ρεύμα» (Blue Stream) προς τις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής, το Ισραήλ και τα κατεχόμενα! Ως αποτέλεσμα της αίσιας έκβασης των συνομιλιών, τα δύο μέρη υπέγραψαν πρωτόκολλα συνεργασίας στον τομέα «του φυσικού αερίου» και «του πετρελαίου».

Στο θέμα της πυρηνικής ενέργειας, υπεγράφησαν δύο συμφωνίες μεταξύ του τουρκικού ιδρύματος ατομικής ενέργειας και του αντίστοιχου ρωσικού (Ρουσατόμ): Η «συμφωνία συνεργασίας για τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς» και η «συμφωνία για την έγκυρη δήλωση των πυρηνικών ατυχημάτων και την ανταλλαγή πληροφοριών για τις πυρηνικές εγκαταστάσεις». Στη συνάντηση των δύο ηγετών συμφωνήθηκε ότι η Μόσχα θα κάνει τις απαραίτητες ενέργειες ώστε η ρωσοτουρκική κοινοπραξία, που κέρδισε τον διαγωνισμό για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού της Μερσίνας, να επανεξετάσει την προτεινόμενη τιμή πώλησης της κιλοβατώρας, που άγγιζε τα 21 λεπτά, ώστε το τουρκικό υπουργικό συμβούλιο να ανάψει το πράσινο φως για τις εργασίες κατασκευής του. Η καταρχήν δέσμευση της Μόσχας, τελικά, συνέβαλε στην υπογραφή των συμφωνιών, επιτρέποντας στην Άγκυρα να ευελπιστεί ότι θα κάνει ακόμη ένα βήμα προς την υλοποίηση των σχεδίων της για την απόκτηση πυρηνικής ενέργειας.

Τα υπόλοιπα θέματα που συζητήθηκαν είχαν να κάνουν κυρίως με τη βελτίωση των εμπορικών και πολιτισμικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, γεγονός που αντανακλάται και στις υπόλοιπες συμφωνίες που υπέγραψαν μέλη των δύο κυβερνήσεων. Όσον αφορά τα περιφερειακά ζητήματα, η Άγκυρα φαινόταν διατεθειμένη να επιχειρήσει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της Μόσχας στο σχέδιο της «Πλατφόρμας Συνεργασίας και Σταθερότητας για τον Καύκασο», που είχε προτείνει ο ισλαμιστής τούρκος πρωθυπουργός κατά την κρίση της Νότιας Οσετίας, χωρίς όμως να προκύψει κάτι χειροπιαστό. Στη συνέντευξη Τύπου πάντως ο ρώσος πρωθυπουργός όχι μόνο τάχθηκε υπέρ μιας λύσης στην αζεροαρμενική διένεξη στο Καραμπάχ, αλλά εξέφρασε και την -ανησυχητική για μας- άποψη ότι πρέπει να υπάρξει άμεση λύση στο Κυπριακό, συμπεριλαμβανομένης του ληστρικού Σχεδίου Ανάν, που να ικανοποιεί απόλυτα και τις δύο κοινότητες!

Λίγες μόνο ημέρες μετά την υπογραφή του αγωγού Ναμπούκο, ο οποίος υποστηρίζεται από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, η Τουρκία πέτυχε ακόμη μία παρόμοια συμφωνία, διακρατική αυτήν τη φορά, με τη Ρωσία. Ο ισχυρισμός του Ερντογάν ότι οι δύο αγωγοί, Ναμπούκο και Νότιο Ρεύμα, δεν πρέπει να λαμβάνονται ως ανταγωνιστικοί, αλλά ως ένδειξη «ποικιλίας», έχει κάποια βάση εάν προσεγγισθεί από τη σκοπιά της προώθησης των τουρκικών στρατηγικών συμφερόντων. Είναι εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο στις διεθνείς σχέσεις μια χώρα μεσαίας εμβέλειας να εκμεταλλεύεται με τέτοια δεξιοτεχνία τα αντικρουόμενα συμφέροντα των δύο υπερδυνάμεων, όπως στον ευαίσθητο αυτόν τομέα των αγωγών υδρογονανθράκων, και παρ' όλες τις ιδεολογικές διαφορές με τα καθεστώτα αυτά, να μετατρέπει τα μειονεκτήματά της σε στρατηγικό πλεονέκτημα και, τελικά, να εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον της.

Λαμβάνοντας υπόψη και τις εξελίξεις, τόσο στο Κυπριακό όσο και τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις και ενοχλήσεις στο Αιγαίο και τη Θράκη, όλα δείχνουν πως σύντομα, προτού γείρει η πλάστιγγα τελείως προς την άλλη μεριά, θα αναγκαστούμε να επανεξετάσουμε άμεσα την πολιτική μας έναντι της Άγκυρας και να μελετήσουμε σοβαρότερα τους τρόπους αποτελεσματικής αντιμετώπισης της προκλητικότητάς της.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 9/8/2009


Για περισσότερα...

3/8/09

Παρωδία «δημοκρατικού ανοίγματος» προς τους Κούρδους ετοιμάζει η Άγκυρα


"ΡΤΕ: Θα επιλύσουμε το Κουρδικό!"
[σύγκρουση με εμπόδιο: το status quo]
(Σκίτσο του Χασλέτ Σογιόζ - «Μιλιέτ» 31.07.2009)


Το Κουρδικό βρέθηκε και πάλι στο προσκήνιο της Τουρκίας, όταν η ισλαμική κυβέρνηση του ΑΚΡ ανήγγειλε τις προθέσεις της να ανακοινώσει προσεχώς σχέδιο για την επίλυση του ζητήματος. Εντούτοις, το σχέδιο βρίσκεται σε πρώιμη φάση και τα μηνύματα που εστάλησαν από την κυβερνητική παράταξη δεν προμηνύουν σε τίποτα ριζοσπαστικές αλλαγές.

Οι συζητήσεις στον τουρκικό Τύπο περί της επίλυσης του Κουρδικού και ο ρόλος του κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος βρίσκεται κρατούμενος στη νήσο Πλάτη της Προποντίδας, απασχόλησαν κατά κύριο λόγο, το διάστημα που κύλησε, την πολιτική επικαιρότητα στη γείτονα. Το αποκορύφωμα ήταν τη στιγμή που μέλος της τουρκικής κυβέρνησης ανακοίνωσε, προς επιβεβαίωση των φημών που κυκλοφορούσαν για την ανάληψη κυβερνητικής πρωτοβουλίας, ότι η ισλαμική κυβέρνηση του ΑΚΡ προτίθεται πράγματι να ασχοληθεί με την επίλυση του Κουρδικού το προσεχές διάστημα.

Ο τούρκος υπουργός Εσωτερικών Μπεσίρ Αταλάι, υπεύθυνος για τον συντονισμό του Υπουργικού Συμβουλίου, ανακοίνωσε στα ΜΜΕ, την περασμένη Τετάρτη, ότι η ισλαμική κυβέρνηση σχεδιάζει, σε συνεργασία με τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου, να εγκαινιάσει ένα «δημοκρατικό άνοιγμα» προς το κουρδικό στοιχείο της χώρας. Εντούτοις, ο υπουργός περιορίστηκε μόνο στην αναγγελία της ύπαρξης του σχεδίου, το οποίο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, αποτελείται από τρία μέρη-στάδια, αποφεύγοντας να αναφερθεί στις λεπτομέρειες.

Από τις δηλώσεις που έκανε ο Αταλάι προκύπτουν ορισμένα σημαντικά στοιχεία. Ο υπουργός υποστήριξε ότι το σχέδιο τού ιστορικού ανοίγματος, αν επαληθευθεί τελικά, προβλέπεται να έχει υπερκομματικό χαρακτήρα και θα ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο τούρκος υπουργός διατείνεται ότι όλα τα κόμματα, ακόμη και το κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατικής Κοινωνίας (DΤΡ), το οποίο έχει πολλάκις προτείνει σχέδια επίλυσης του ζητήματος, θα προσκληθεί να συμμετάσχει στις συζητήσεις και να καταθέσει την άποψή του. Να υπενθυμίσουμε μόνο ότι ο πρωθυπουργός, από υπερβάλλοντα ζήλο, είχε αποκλείσει, υποδεικνύοντας το DΤΡ, κάθε συζήτηση με κόμματα που αρνούνται να αποκαλέσουν το ΡΚΚ τρομοκρατική οργάνωση, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη συμμετοχή του DΤΡ σε μια τέτοια διαδικασία.

Στις δηλώσεις του τούρκου υπουργού, εξάλλου, είναι καταφανής η προσπάθεια της ισλαμικής κυβέρνησης να δώσει στο «άνοιγμα» προς την κουρδική μειονότητα έναν χαρακτήρα «εκδημοκρατισμού», που θα διευρύνει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, καλλιεργώντας συνάμα το αίσθημα της «ισότητας» των δύο εθνικών στοιχείων. Για την αρτιότερη κατάρτιση του σχεδίου, ο υπουργός σημείωσε ότι έχει προβλεφθεί η συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς και τα ΜΜΕ, η αξιοποίηση της μέχρι τώρα ακαδημαϊκής έρευνας, αλλά και η επίκληση της εμπειρίας ξένων κρατών που αντιμετώπισαν παρόμοια ζητήματα, όπως, για παράδειγμα, η Ισπανία με τους Βάσκους και η Αγγλία με τους Βορειοϊρλανδούς, δίχως όμως αυτό να συνεπάγεται κατ' ανάγκη και την άκριτη υιοθέτηση των λύσεων που αυτές προέκριναν.

Ο υπουργός, επιδιώκοντας ίσως να δημιουργήσει ένα ευρύτερο κλίμα συνεργασίας, επέμεινε ακόμη στο ότι το σχέδιο, όπως προαναφέραμε, δεν θα είναι αποκλειστικά έργο του ΑΚΡ και ως εκ τούτου δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί ως προϊόν κομματικής πολιτικής. Ωστόσο, από τις δηλώσεις του Αταλάι προκύπτει ένα σημαντικό στοιχείο που βάζει σε υποψίες τους παρατηρητές, για το αν και κατά πόσο το ΑΚΡ θα είναι σε θέση να κάνει την υπέρβαση στο Κουρδικό και να κατορθώσει αυτό που δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί του. Όπως τόνισε στην αρχή της ομιλίας του ο Αταλάι, η κυβέρνηση κινείται στην προκειμένη περίπτωση εντός του πλαισίου που έχει ορίσει το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Συμπλήρωσε επίσης ότι το υπουργείο Εσωτερικών, υπεύθυνο για την εκπόνηση του σχεδίου, συνεργάζεται στενά με τα σχετικά υπουργεία και τους θεσμούς, οι οποίοι, κατά τα φαινόμενα, δεν είναι άλλοι από το Γενικό Επιτελείο και τις Μυστικές Υπηρεσίες. Συνεπώς, το πλαίσιο επίλυσης του προβλήματος φαίνεται ότι είναι ήδη λίγο ως πολύ προκαθορισμένο. Ούτε λόγος για τερματισμό των επιχειρήσεων του στρατού στην ενδοχώρα και αποδοχής των όρων για εκεχειρία που πρότεινε ο υπαρχηγός των κούρδων αγωνιστών του ΡΚΚ, Μουράτ Καραγιλάν, πριν από λίγους μήνες! Υπ' αυτές τις συνθήκες, όπου τα πράγματα αλλάζουν μόνο κατ' όνομα και όχι κατ' ουσίαν, πώς είναι δυνατό η ισλαμική πολιτική ηγεσία να ελπίζει στην επίτευξη μιας ευρύτερης συμφωνίας την οποία θα αποδεχτεί πρώτα απ' όλα η ίδια η κουρδική μειονότητα;

Συνοψίζοντας, διαπιστώνουμε ότι οι συγκυρίες υπό τις οποίες έχει προταθεί το κυβερνητικό σχέδιο «δημοκρατικού ανοίγματος» προς το κουρδικό στοιχείο, κρίνονται ιδιαίτερα πιεστικές και περίπλοκες. Από τη μια, ο Οτσαλάν ετοιμάζει την αναγγελία ενός «Οδικού Χάρτη» για τη δημοκρατική επίλυση του Κουρδικού, που ενδέχεται να γνωστοποιηθεί εντός των προσεχών δύο εβδομάδων, γεγονός που προφανώς αυξάνει την πίεση τόσο στους Ισλαμιστές όσο και στους στρατιωτικούς. Και από την άλλη, οι συσχετισμοί στο βόρειο Ιράκ, όπου η Τουρκία έχει βλέψεις, φαίνεται να αλλάζουν εις βάρος της Άγκυρας, ιδιαίτερα μετά την επανεκλογή του Μασούτ Μπαρζανί στην προεδρία της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής την περασμένη εβδομάδα. Η επιτυχία του σχεδίου «ανοίγματος» που ετοιμάζει το ΑΚΡ, τελικά, δεν μπορεί παρά να εξαρτάται από τις παραχωρήσεις που θα κάνει η Άγκυρα για την αναγνώριση των πολιτισμικών, πολιτικών και οικονομικών δικαιωμάτων της κουρδικής μειονότητας και από την ειλικρίνεια που θα δείξει στην εφαρμογή της αρχής της ισονομίας και της ισοπολιτείας και εν γένει στον σεβασμό των πανανθρώπινων αξιών άνευ διακρίσεων.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 02/08/2009

Για περισσότερα...