30/6/10

Η Σύνοδος Κορυφής της Διαβαλκανικής Συνεργασίας στην Κωνσταντινούπολη


(Reuters, 23/6/2010)

Στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες η Σύνοδος Κορυφής των κρατών-μελών της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Η σύνοδος προσέφερε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στην Τουρκία για την προώθηση των θέσεών της στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή.

Ο εν λόγω περιφερειακός θεσμός, στον οποίο συμμετέχει και η χώρα μας, συστάθηκε με πρωτοβουλία της Σόφιας το 1996. Η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης σφράγισε τη δεύτερη τουρκική προεδρία της Διαβαλκανικής Συνεργασίας - η πρώτη είχε λάβει χώρα την περίοδο 1998-1999. Σηματοδότησε ακόμη τη διεύρυνση του θεσμού με την ένταξη της Σλοβενίας. Ας σημειωθεί ακόμη ότι η Άγκυρα παρέδωσε τη σκυτάλη στην Ποντγκόριτσα (Μαυροβούνιο), η οποία αναλαμβάνει την προεδρία της Διαβαλκανικής Συνεργασίας την προσεχή περίοδο.

Τα ζητήματα που κυριάρχησαν στη Σύνοδο Κορυφής είχαν να κάνουν πρωτίστως με την ένταξη των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στους ευρωπαϊκούς και ευρωατλαντικούς θεσμούς, κάτι που γεννά εκ των πραγμάτων ερωτήματα για τον λόγο ύπαρξης της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Τα θέματα που έθιξε η τουρκική προεδρία, ωστόσο, παρέχουν μια πληρέστερη εικόνα για τις προθέσεις της. Στο εν λόγω θέμα, φέρ' ειπείν, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την άρση της θεώρησης για τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ εκ μέρους της ΕΕ και ευχήθηκε κατάργηση σύντομα και για τις υπόλοιπες χώρες (Βοσνία και Αλβανία), συμπλήρωσε λέγοντας ότι η μη κατάργησή της και για την Τουρκία θα αποτελέσει αδικία! Άλλο θέμα που επιχείρησε να προβάλει η διοργανώτρια χώρα ήταν η δράση των κούρδων αγωνιστών του ΡΚΚ, από το οποίο πρόσφατα έχει δεχτεί βαρύτατα πλήγματα. Τέλος, πέτυχε στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής να γίνει αναφορά και στα γεγονότα της Γάζας και τις υποχρεώσεις του Ισραήλ, επιχειρώντας προφανώς να ασκήσει πίεση στο Τελ Αβίβ.

Οι θέσεις αυτές της ισλαμικής κυβέρνησης θα πρέπει να μας ανησυχούν είτε γιατί τέθηκαν επί τάπητος στη συνάντηση που είχαν ο έλληνας και ο τούρκος πρωθυπουργός, είτε γιατί δεν επιδιώχθηκε μια πιο ενεργός συμμετοχή εκ μέρους της Αθήνας κατά τη διάρκεια της συζήτησης στα πλαίσια της συνόδου. Το θέμα της κατάργησης της θεώρησης εισόδου στη Ζώνη Σένγκεν για τους τούρκους υπηκόους, παραδείγματος χάρη, μας αφορά άμεσα, καθώς οποιοσδήποτε είναι σε θέση να αντιληφθεί τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης για τη χώρα μας - ιδίως αν δεν συνοδεύεται από τα απαραίτητα συμφωνητικά επαναπροώθησης λαθρομεταναστών κ.λπ. Εντούτοις, ο έλληνας πρωθυπουργός φαίνεται ότι έχει υποσχεθεί στον τούρκο ομόλογό του να υποστηρίξει το τουρκικό αίτημα («Γιενί Σαφάκ», 23/6), καθώς και την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ («Σαμπάχ», 24/6). Άγνωστο, βεβαίως, με τι αντάλλαγμα… Γιατί ακόμη και στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ η Άγκυρα επανέλαβε τη γνωστή φιλοσκοπιανή της θέση. Είναι απορίας άξιο επίσης γιατί δεν έθεσε ο έλληνας πρωθυπουργός θέμα κατεχόμενων, τη στιγμή που οι χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης στο κοινό ανακοινωθέν έπαιρναν θέση στο Μεσανατολικό (Γάζα)! Το πιο ανησυχητικό είναι η πρόταση του ισλαμιστή Προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ, περί μυστικής διπλωματίας! Ο Γκιουλ, κατά την προσέλευση του έλληνα πρωθυπουργού στο παλάτι Τσιραγάν, φέρεται να τον «συμβούλευσε» πως σημαντικά ζητήματα πρέπει να επιλύονται βάσει «αθόρυβης» -δηλαδή μυστικής- διπλωματίας, καθώς «δεν υπάρχει», λέει ο Γκιουλ, «ζήτημα που να μη μπορεί να επιλυθεί με αμοιβαία εμπιστοσύνη!» («CIHAN», 23/6.)

Η δημοσιότητα που δόθηκε στη σύνοδο είναι ίσως ενδεικτική της πρόθεσης των περιφερειακών χωρών να συνεργαστούν στην αντιμετώπιση ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος. Ωστόσο η σύνοδος παρείχε την ευκαιρία στη διοργανώτρια χώρα, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρές δυσχέρειες στη διεθνή σκηνή, να βελτιώσει τη στρατηγική εικόνα της. Είναι αλήθεια ότι η Άγκυρα διανύει μια πολύ δύσκολη χρονική περίοδο. Αυτή η δυσμενής θέση που κατέχει οφείλεται αφενός στην αποκάλυψη του ρόλου που διαδραμάτισαν οι τουρκικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στα ανοιχτά της Γάζας πριν από μερικές εβδομάδες, κλιμακώνοντας την κρίση με το Ισραήλ. Και αφετέρου στα μηνύματα εγκατάλειψης που λαμβάνει τόσο από παραδοσιακές συμμάχους, όπως οι ΗΠΑ, όσο και από τις εν δυνάμει Μεγάλες Δυνάμεις του διεθνούς συστήματος, όπως η Βραζιλία, η οποία, ενώ αρχικά στήριξε τις μεσολαβητικές προσπάθειες της Άγκυρας στην υπόθεση της «ανταλλαγής εμπλουτισμένου ουρανίου» με το Ιράν, ανακοίνωσε τελικά ότι αποχωρεί από τη διαδικασία, αιφνιδιάζοντας την ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας.

Συνεπώς, η Σύνοδος Κορυφής στην Κωνσταντινούπολη έδωσε τη δυνατότητα στην Άγκυρα να επιχειρήσει ανατροπή του αρνητικού κλίματος που την περιβάλλει και να στείλει μηνύματα που «διαψεύδουν» την απομόνωσή της. Από αυτήν τη σκοπιά η εξασφάλιση της συμμετοχής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της περιοχής δύναται να καταχωριστεί στις επιτυχίες της τουρκικής διπλωματίας, στον βαθμό που πέτυχε να τραβήξει έστω και πρόσκαιρα τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η Άγκυρα δεν άφησε να περάσει ανεκμετάλλευτη η ευκαιρία που της δόθηκε με τη Σύνοδο Κορυφής της Διαβαλκανικής Συνεργασίας. Χρησιμοποίησε στο έπακρον την ευκαιρία για να προωθήσει τα εθνικά της συμφέροντα, παρορώντας τα κοινά συμφέροντα που όφειλε να επιδιώξει ως προεδρεύουσα χώρα ενός τέτοιου περιφερειακού θεσμού.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 27/6/2010

Για περισσότερα...

23/6/10

Αλλαγή ηγεσίας στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα


(Σκίτσο του Χασλέτ Σογιόζ, "Μιλιέτ", 29/5/2010)

Η αλλαγή στην ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης πριν από λίγο διάστημα στην Τουρκία, έδωσε ελπίδες για ανανέωση του τουρκικού πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, τα μηνύματα που στέλνει ο νέος πρόεδρος κάθε άλλο από ελπιδοφόρα είναι.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο Ντενίζ Μπαϊκάλ αναγκάστηκε σε παραίτηση από την ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, εξαιτίας της αποκάλυψης σκανδάλου στο οποίο φερόταν να έχει εμπλακεί. Η ομόφωνη εκλογή του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στη θέση του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης, στα τέλη Μαΐου, μπορεί να πει κανείς ότι ήταν «έκπληξη». Κι αυτό γιατί εκ πρώτης όψεως ο νεοεκλεγείς πρόεδρος έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες που τον διακρίνουν: τη σταδιοδρομία του και τις εθνικοθρησκευτικές καταβολές του.

Ο Κιλιτσντάρογλου είναι ένα σχετικά νέο και «άφθαρτο» πρόσωπο στην πολιτική σκηνή της γείτονος. Φαίνεται ότι είχε στενές σχέσεις με το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς του Μπουλέντ Ετζεβίτ, ωστόσο εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα το 2002, ενώ πέτυχε την επανεκλογή του στις εκλογές του 2007. Μολονότι νέος στην πολιτική, έχει σχετικά πλούσια σταδιοδρομία ως γραφειοκράτης. Το 1971, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, διορίστηκε στο υπουργείο Οικονομικών ως εφοριακός. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 μπήκε στη Γενική Διεύθυνση Εσόδων και εξελίχθηκε ως τη βαθμίδα του υποδιευθυντή. Την επόμενη δεκαετία διορίστηκε αρχικά διευθυντής στο Ταμείο των Ελεύθερων Επαγγελμάτων (Bag-Kur) και λίγο μετά στον μεγαλύτερο οργανισμό κρατικών ασφαλίσεων της χώρας (SSK). Επόμενος σταθμός στη σταδιοδρομία του ήταν το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλειας, όπου εργάστηκε ως αναπληρωτής γενικός γραμματέας. Μετά τη συνταξιοδότησή του το 1999, δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Χατζέτεπε, στην Άγκυρα, και διετέλεσε μέλος του ΔΣ της τουρκικής Τράπεζας Εργασίας.

Η επαγγελματική εξέλιξη του Κιλιτσντάρογλου φαινομενικά μπορεί να μη διαφέρει από εκείνη ενός οποιουδήποτε γραφειοκράτη. Ενδιαφέρον προκαλεί, ωστόσο, η ανοδική του πορεία, δεδομένων των καταβολών του. Γεννήθηκε το 1948 σε μια κωμόπολη του νομού Τουντζελί (Ντερσίμ) της κεντρικής Μικράς Ασίας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της περιοχής είναι το ισχυρό κουρδικό στοιχείο (Ζαζά), το οποίο ταυτόχρονα είναι και Αλεβίδες - «κλάδος» του σιιτικού (μη-ορθόδοξου) Ισλάμ. Τη δεκαετία του 1930, μάλιστα, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα είχε καταστείλει κουρδική εξέγερση στην περιοχή και είχε επιβάλει τη βίαιη τουρκοποίηση της περιοχής.

Έχοντας κατά νου τα παραπάνω, θα συλλογιζόταν κανείς ότι πρόκειται για «παιχνίδι της μοίρας» η άνοδος στην ηγεσία του κόμματος ενός γόνου των θυμάτων που έπεσαν στις αιματηρές διώξεις του Ντερσίμ. Ωστόσο, τα φαινόμενα πολλές φορές εξαπατούν. Η περίπτωση του Κιλιτσντάρογλου θέλει προσοχή, καθώς, όπως αποκάλυψε ο Γιαλτσίν Σονέρ στην ημερήσια «Χουριέτ» στα τέλη Μαΐου, το εν λόγω πρόσωπο φαίνεται ότι απορρίπτει -όπως και άλλοι πολλοί που βρέθηκαν πριν από αυτόν στην ίδια θέση- τις κουρδικές-αλεβιδικές καταβολές του. Με έγγραφα και μελέτες που απέστειλε στον δημοσιογράφο, επιχείρησε να υποστηρίξει ότι η φυλή στην οποία ανήκει, εκείνη των Κουρεϊσάν, έχει τουρκικές καταβολές και προέρχεται από την Υπερωξιανή. Εξάλλου, στις ομιλίες του στα όργανα του κόμματος φάνηκε ότι αποδίδει το Κουρδικό ζήτημα σε πρόβλημα οικονομικής ανέχειας και υπανάπτυξης, παραβλέποντας τα πραγματικά αίτια και την ανάγκη ανεύρεσης πολιτικής λύσης. Η στάση του αυτή μάλιστα θεωρήθηκε και ως μια προσπάθεια να παραμείνει πιστός στην παραδοσιακή κρατικιστική γραμμή του κόμματος, το οποίο, ωστόσο, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έχει να επιδείξει «προοδευτικότερες» προσεγγίσεις στις ειδικές εκθέσεις του για το εν λόγω ζήτημα. Εκτός κι αν η κίνηση του Κιλιτσντάρογλου αποσκοπούσε στην προσέλκυση ψηφοφόρων από τους συντηρητικούς και ακροδεξιούς κύκλους της χώρας!

Κάθε εκλογή νέου προέδρου στην ηγεσία πολιτικού κόμματος προμηνύει αλλαγές. Η αισιοδοξία, όμως, που εκφράστηκε από την εκλογή του Κιλιτσντάρογλου στην προεδρία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος ίσως να μην έχει και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Κι αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα ισχυρά εθνικά και θρησκευτικά στερεότυπα που εξακολουθούν να παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στην κοινωνική και πολιτική ζωή της σύγχρονης Τουρκίας. Τι κι αν το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα «επεδίωξε» τον εκσυγχρονισμό και εξευρωπαϊσμό της χώρας; Η πολιτική δράση, η πολιτική και κοινωνική εξέλιξη και η πολιτική επιτυχία και πρόοδος εξαρτώνται ακόμη από την εθνική ταυτότητα του ατόμου. Υπ' αυτές τις συνθήκες, το κεμαλικό κόμμα φαίνεται δύσκολο να πετύχει τις απαραίτητες τομές στο τουρκικό κομματικό και πολιτικό σύστημα.


Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 20/6/2010

Για περισσότερα...

20/6/10

Η Άγκυρα οδεύει προς ολοκλήρωση με τον αραβικό κόσμο



(Σκίτσο του Χασλέτ Σογιόζ, "Μιλιέτ", 11/6/2010)

Ολοκλήρωση με τον ισλαμικό κόσμο φαίνεται πως σχεδιάζει η Τουρκία μετά τις αλλεπάλληλες εντάσεις που προέκυψαν τόσο στο θέμα του Ιράν όσο και της Παλαιστίνης. Ωστόσο, η προσπάθεια απομάκρυνσης από τη Δύση και προσέγγισης με τις χώρες της Ασίας και του αραβικού κόσμου, ενέχει κινδύνους και δεν προβλέπεται να είναι ανώδυνη.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική δίνει ολοένα και πιο συχνά αδιαμφισβήτητα σημάδια ανεξαρτητοποίησης από τη Δύση και προσέγγισης με την Ανατολή. Πράγματι η προπετής και σχεδόν αυθαίρετη ανάμειξη της Τουρκίας στις πρόσφατες κρίσεις που έλαβαν χώρα στη Μέση Ανατολή, με πρόσχημα την προσφορά «καλών υπηρεσιών» (μεσολάβηση) και τη «διασφάλιση» της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, αποτελούν ενδείξεις για τον ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η Άγκυρα στο διεθνές και περιφερειακό σύστημα.

Μία ενδιαφέρουσα πτυχή της αλλαγής στάσης στην τουρκική εξωτερική πολιτική αποτελεί η προτίμηση της Άγκυρας προς τη σύσφιξη των σχέσεων με τις ισλαμικές και αραβικές χώρες της περιφέρειάς της, με τις οποίες έχει ένα κοινό πολιτισμικό παρελθόν - και απ’ ό,τι φαίνεται, και μέλλον. Η αντιπαράθεσή της με τις ΗΠΑ στα πλαίσια του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα των κυρώσεων κατά του Ιράν και η ρήξη με το Ισραήλ για την άρση του αποκλεισμού της Γάζας, αποτελούν απτές αποδείξεις της προσπάθειας που καταβάλει η ισλαμική ηγεσία της Τουρκίας να πάρει αποστάσεις από τη Δύση, με την οποία έχει σαφώς λιγότερα κοινά σημεία – και όσα υπάρχουν μάλλον επιβλήθηκαν από την ηγεσία παρά υιοθετήθηκαν από τη βάση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας ενόχλησε την Ουάσιγκτον, υψηλόβαθμο στέλεχος της οποίας δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είναι απογοητευμένες από τη στάση που τήρησε η Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας εναντίον των δυτικών συμμάχων της. Εξάλλου, η Ουάσιγκτον πρέπει να ανησυχεί για την αλλαγή των συσχετισμών που έχουν επέλθει στη Μέση Ανατολή μετά και την τελευταία ένταση μεταξύ των δύο συμμάχων της στην περιοχή, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Το τελευταίο έχει ήδη αρχίσει να ανταποδίδει τις «κυρώσεις» που έντεχνα προωθεί η Άγκυρα σε συνεννόηση με τη Μόσχα αναφορικά με το θέμα των φυσικών πηγών ενέργειας (αγωγός φυσικού αερίου «Γαλάζιο Ρεύμα Β΄»). Συγκεκριμένα το Ισραήλ διέταξε την επιστροφή του τεχνικού προσωπικού που είχε θέσει στη διάθεση της Τουρκίας για την εκπαίδευση στελεχών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη χρήση οπλικών συστημάτων, όπως τα μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά ισραηλινής κατασκευής.

Η ένταση στις σχέσεις Τουρκίας-Δύσης - όσο επιφανειακή κι’ αν φαίνεται - είναι σοβαρή και αφορά εμμέσως και την Ευρώπη. Κι’ αυτό γιατί η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ, ενώ δηλώνει ότι επιθυμεί την ένταξη και την ολοκλήρωσή της με την ΕΕ, προχωράει στη σύσταση δομών και μηχανισμών που θα εξασφαλίσουν ένα υψηλότερο επίπεδο συνεργασίας και προσέγγισης με τον ισλαμικό και αραβικό κόσμο. Την εβδομάδα που κύλησε «παρέλασαν» από τη γείτονα σχεδόν όλοι οι ηγέτες της Ασίας και της Β. Αφρικής. Η Τουρκία διοργάνωσε, πέραν των άλλων, και το Τουρκοαραβικό Φόρουμ Συνεργασίας, που αποσκοπούσε στην ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών μεταξύ Άγκυρας και ισλαμικού κόσμου.

Στα πλαίσια του Τουρκοαραβικού Φόρουμ Συνεργασίας, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Α. Νταβούτογλου ανακοίνωσε τη σύσταση ενός ακόμη ανώτατου Στρατηγικού Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ της Άγκυρας, της Δαμασκού, της Βηρυττού και του Αμμάν. Στα πλαίσια της συνεργασίας με τις εν λόγω γειτονικές πρωτεύουσες προβλέπεται, όπως ανακοίνωσε ο Νταβούτογλου, να αρθούν τα εμπόδια εκείνα που δεν επέτρεπαν μέχρι πρότινος την ελεύθερη διακίνηση των αγαθών και των επιχειρηματιών μεταξύ των γειτονικών αραβικών κρατών και της Τουρκίας.

Όλα αυτά τα «πρωτάκουστα» που συμβαίνουν στην περιοχή μας με πρωταγωνίστρια χώρα τη γείτονα, δεν είναι βεβαίως αποτέλεσμα του παράγοντα «τύχη», αλλά προσχεδιασμένων και καλομελετημένων κινήσεων τακτικής. Ο στόχος της ισλαμικής κυβέρνησης δεν είναι άλλος από το να εκβιάσει τόσο την Ουάσιγκτον όσο και τις Βρυξέλλες να αποδεχτούν την αναβάθμισή της Άγκυρας στο διεθνές στερέωμα. Για να πετύχει το σκοπό της η Τουρκία επιχειρεί να κάνει την υπέρβαση χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο μέσο και δεν διστάζει να διακινδυνεύσει ακόμη και τις σχέσεις της με την ηγεσία του διεθνούς συστήματος. Μέλλει να δούμε τι αποτελέσματα θα έχει βραχυπρόθεσμα το παράτολμο και ριψοκίνδυνο αυτό εγχείρημα της Τουρκίας.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 13/6/2010


Για περισσότερα...

9/6/10

Η οριστική ρήξη μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ και οι νέοι συσχετισμοί


(Σκίτσο του Ερτζάν Ακιόλ, "Μιλιέτ", 5/6/2010)

Η πολύνεκρη επέμβαση του ισραηλινού στρατού στον στολίσκο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα οδήγησε σε οριστική ρήξη μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ. Η ένταση που προκλήθηκε μεταξύ των δύο πρώην συμμάχων μοιάζει να οδηγεί σε νέους συσχετισμούς στη Μέση Ανατολή.

Τα όσα τραγικά συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες κατά την απόπειρα παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας στους αποκλεισμένους της Γάζας από τη διεθνή αποστολή είναι καταδικαστέα. Τα όσα δραματικά εκτυλίχθηκαν ανοιχτά της Γάζας και αφορούν τόσο κυβερνήσεις όσο και μη κυβερνητικούς οργανισμούς έχουν τουλάχιστον δύο πτυχές. Η πρώτη και πιο ευδιάκριτη από αυτές σχετίζεται με την ανθρωπιστική πτυχή του θέματος. Το Ισραήλ φάνηκε αποφασισμένο να συνεχίσει να τηρεί άτεγκτη στάση στο θέμα του αποκλεισμού των Παλαιστινίων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου δεν δίστασε ακόμη και να επιτεθεί σε πλοία που βρίσκονταν σε διεθνή ύδατα, προκαλώντας τη διεθνή κοινή γνώμη. Με τη στάση του αυτή το Τελ Αβίβ έστειλε ουσιαστικά το μήνυμα ότι θα επιμείνει να αγνοεί το Διεθνές Δίκαιο στην προσπάθεια προάσπισης των εθνικών του συμφερόντων και θα συνεχίσει να κάνει χρήση ασύμμετρης βίας για τη διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος. Η κατάσταση αυτή ανομίας και το ανθρώπινο δράμα μάς είναι λίγο ως πολύ γνωστά από όσα συνέβησαν στην κατεχόμενη Κύπρο και συμπάσχουμε με τους ομοιοπαθείς Παλαιστινίους.

Η δεύτερη πτυχή έχει να κάνει με τις πολιτικές ισορροπίες στο διεθνές και περιφερειακό στερέωμα. Οι τακτικές «αψιμαχίες» μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ το τελευταίο διάστημα, για τα θέματα που αφορούν τους Παλαιστινίους, έχουν μια διάσταση που ξεπερνά τα στενά όρια των ανθρωπιστικών ζητημάτων. Οι άλλοτε στενές πολιτικοστρατιωτικές σχέσεις, που είχε επικρατήσει να αποκαλούνται και «στρατηγικός άξονας», έχουν αφήσει τη θέση τους σε ένα εξαιρετικά δυσάρεστο κλίμα. Η μεταβολή που έχει επέλθει στις σχέσεις των εν λόγω χωρών είναι απόρροια μιας σειράς παραγόντων που εκτείνονται από την εσωτερική πολιτική κατάσταση έως τις περιφερειακές και διεθνείς συγκυρίες.

Η επικράτηση της νεοοθωμανικής ιδεολογίας στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Τουρκίας, ως απόρροια των δραματικών αλλαγών στη χώρα αυτή από το 1980 και μετά, έχει άμεσα και απτά αποτελέσματα και στις εξωτερικές της σχέσεις. Η ισλαμική παράταξη, που φαίνεται να επιβάλλεται στα εσωτερικά πράγματα της χώρας, ακολουθεί μια πολιτική «εξαγωγής» του νεοοθωμανικού «οράματος» στην περιφερειακή σκηνή. Το όραμα αυτό της ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ δεν είναι άλλο από την ανάδειξη της χώρας σε περιφερειακή υπερδύναμη ή ακόμη και μεγάλη δύναμη στα πρότυπα της παλιάς αυτοκρατορίας. Σε ένα τέτοιο σενάριο η Άγκυρα θα εξουσιάζει τις εγγύς προς αυτήν περιοχές, οι οποίες ουσιαστικά θα αποτελούν κάτι περισσότερο ίσως και από ζώνες επιρροής.

Στα πρόσφατα γεγονότα η αλαζονική στάση των ισλαμιστών, οι οποίοι ανάγουν εαυτούς σε αξιωματούχους μιας εν δυνάμει αυτοκρατορίας, έχει φτάσει σε σημείο να αψηφά ακόμη και το Ισραήλ. Η δραματική κορύφωση της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ -χώρα που έχει συμβάλει τα μέγιστα στον περιορισμό της δράσης των αγωνιστών του ΡΚΚ προς όφελος της Τουρκίας- συνδέεται στενά με τη θέση που κατέχει το Ισραήλ στην περιοχή ως υπερδύναμη. Τη θέση αυτή, λοιπόν, φαίνεται να επιβουλεύεται η Τουρκία. Στην προσπάθειά της αυτή μάλιστα η Άγκυρα φαίνεται να έχει συμμαχήσει με αλλοτινούς αντιπάλους και ανταγωνιστές στην περιοχή, όπως η Δαμασκός και η Τεχεράνη. Μετά τη σχεδόν πλήρη σύνταξη της Δαμασκού με αυτήν, προσφάτως φαίνεται να προσεταιρίστηκε και την Τεχεράνη σφίγγοντας τον κλοιό γύρω από τον παλιό της σύμμαχο, το Ισραήλ. Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό για το τελευταίο είναι η ιδιαίτερη σχέση που φαίνεται να έχει αναπτύξει με την ισλαμική οργάνωση Χαμάς, δεσμούς που μάλλον διατηρεί και η ισλαμική «ανθρωπιστική» οργάνωση ΙΗΗ, η οποία οργάνωσε τη διεθνή νηοπομπή και ηγήθηκε -ως προβοκάτορας- της απόπειρας παραβίασης του αποκλεισμού της Γάζας.

Υπ' αυτές τις συνθήκες το Ισραήλ θα αναγκαστεί να στραφεί σε άλλες χώρες της περιοχής, όπως φερ' ειπείν η Ιορδανία ή η Αίγυπτος, για να εξισορροπήσει τις πιέσεις που δέχεται από την Τουρκία και τις συμμάχους της. Εκείνο που θα πρέπει να ανησυχεί, ωστόσο, την Άγκυρα είναι η δράση που θα αναλάβει τόσο το Τελ Αβίβ όσο και η εβραϊκή διασπορά -κυρίως στις ΗΠΑ- εναντίον της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο. Όπως σημειώνει ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ στην ημερήσια «Μιλιέτ» (4/6/2010), στο εξής η Άγκυρα δεν θα πρέπει να ελπίζει στην υποστήριξη του εβραϊκού λόμπι στην προάσπιση των εθνικών της ζητημάτων στο Κογκρέσο, όπως για παράδειγμα τα νομοσχέδια περί της γενοκτονίας των Αρμενίων κ.ά.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι συσχετισμοί δυνάμεων στη Μέση Ανατολή βαίνουν προς ριζική αλλαγή. Η νέα αυτή κατάσταση, που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, φέρνει μαζί της ευκαιρίες και κινδύνους και απαιτεί δραστήρια και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική. Το ζήτημα είναι εάν εμείς, που υποφέρουμε εξίσου από την αλαζονική συμπεριφορά της γείτονος στην Κύπρο, το Αιγαίο και τη Θράκη, θα είμαστε σε θέση να εκμεταλλευτούμε τις περιστάσεις προσεχώς για να εξισορροπήσουμε την απειλή.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 6/6/2010

Για περισσότερα...