Η αναζωπύρωση του Κουρδικού και η επιχείρηση στο βόρειο Ιράκ

«Η Τράπεζα των διαπραγματεύσεων!» (Σκίτσο του Ερτζάν Ακιόλ, «Μιλιέτ», 23/10/2011)

Το μένος της τουρκικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας προκάλεσε το νέο πολύνεκρο χτύπημα που δέχτηκε ο τουρκικός στρατός από τους Κούρδους αγωνιστές στη ΝΑ Μικρά Ασία. Η αναζωπύρωση του Κουρδικού στη γείτονα χώρα συμπίπτει χρονικά με τις αλλαγές που συντελούνται στην περιοχή, και εγκυμονεί κινδύνους για την Άγκυρα.

Την ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων ενάντια στις θέσεις Κούρδων αγωνιστών στο βόρειο Ιράκ αποφάσισε η Άγκυρα μετά το αιφνίδιο χτύπημα του ΡΚΚ που στοίχησε τη ζωή σε 24 τούρκους στρατιώτες. Με την εν λόγω απόφαση η Άγκυρα στοχεύει να ανταποδώσει το πλήγμα που δέχτηκε σε μια κρίσιμη για την ίδια χρονική στιγμή.

Το απρόσμενο πλήγμα που δέχτηκαν οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις από τους Κούρδους αγωνιστές την περασμένη εβδομάδα, αναμφίβολα διακρίνεται σε μέγεθος και σε ένταση από εκείνα που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Η ταυτόχρονη επίθεση σε συνοριακά φυλάκια του τουρκικού στρατού στην περιοχή Τσουκούρτζα του νομού Χακιάρι, είχε ως αποτέλεσμα να πληγεί ανεπανόρθωτα το κύρος της ισλαμικής κυβέρνησης.

Η χρονική στιγμή της επίθεσης είναι καθοριστική, καθώς έρχεται σε μια περίοδο που η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ, με την αυτοπεποίθηση που της παρείχαν τα εκλογικά αποτελέσματα του Ιουνίου, φαίνεται ότι επιθυμούσε να θέσει σε εφαρμογή φιλόδοξες πολιτικές τόσο στην εσωτερική πολιτική σκηνή όσο και στη διεθνή. Δεν είναι τυχαίο ότι η επίθεση έλαβε χώρα τη στιγμή που η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ φαινόταν να ανακτά σημαντικό έδαφος στην πολιτική σκηνή εις βάρος της στρατιωτικής ηγεσίας. Τυχαίνει ακόμη την ίδια περίοδο το ΑΚΡ να τηρεί μια εξαιρετικά αυστηρή στάση έναντι του Κουρδικού κόμματος στην Εθνοσυνέλευση. Μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τις συνομιλίες αξιωματούχων του κράτους (ΜΙΤ) με κούρδους του ΡΚΚ, που επηρέασαν αρνητικά τη δημοτικότητα της κυβέρνησης, διακρίνεται ακόμη η επιθυμία του ΑΚΡ να επηρεάσει την έκβαση της υπόθεσης των κούρδων του KCK, η οποία εξετάζεται από τη δικαιοσύνη. Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η κυβέρνηση για την αναθεώρηση του στρατιωτικού συντάγματος του 1982, και οι οποίες ξεκινούσαν την επομένη της επίθεσης. Η ίδια εικόνα επικρατεί επίσης στην εξωτερική πολιτική της χώρας κυρίως στη Μέση Ανατολή. Η ισλαμική κυβέρνηση δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι παρέλαβε από την ισραηλινή κυβέρνηση παλαιστίνιους κρατουμένους. Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός έχασε έτσι την ευκαιρία να εξαργυρώσει το ρόλο που του δόθηκε, και ο οποίος ενίσχυε τη δημοτικότητά του τόσο στον Αραβο-ισλαμικό κόσμο όσο και στην Τουρκία.

Στην πράξη η ισλαμική κυβέρνηση φαίνεται να θερίζει τους ανέμους που έσπειρε με τις επιλογές της τόσο στο Κουρδικό όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Υπενθυμίζεται ότι η Άγκυρα είχε εγκαινιάσει μια πολιτική «δημοκρατικού ανοίγματος» προς τους Κούρδους η οποία απέτυχε παταγωδώς. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επίθεση στα φυλάκια συνέπεσε με τη δεύτερη επέτειο της οικιοθελούς παράδοσης μικρής ομάδας Κούρδων αγωνιστών, με ό,τι μπορεί να συμβολίζει αυτό. Η εγκατάλειψη του εν λόγω ανοίγματος και η στροφή προς συντηρητικές πολιτικές στο Κουρδικό επιβεβαίωσαν τις προβλέψεις αναλυτών για έλλειψη ειλικρίνειας εκ μέρους της κυβέρνησης. Εξάλλου, οι πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης προκύπτουν και από την προσέγγιση που επετεύχθη με την Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή του Μασούτ Μπαρζανί στο γειτονικό Ιράκ. Μια ουδέτερη στάση των Κούρδων του βορείου Ιράκ θα ευνοούσε σαφώς τα σχέδια της Άγκυρας. Κινούμενη προς την ίδια κατεύθυνση, η ισλαμική κυβέρνηση είχε πετύχει πριν από λίγα χρόνια τη σύσταση τριμερούς μηχανισμού ασφάλειας με την κυβέρνηση του Ιράκ και τη συμμετοχή των ΗΠΑ, τον οποίο ο Ερντογάν επιθυμεί να ενεργοποιήσει. Στην προσπάθεια αυτή η ισλαμική κυβέρνηση ΑΚΡ επιχειρεί ακόμη να προσεταιριστεί την Τεχεράνη, η σύμπραξη της οποίας θα μπορούσε να περιορίσει τη ζημία που προκλήθηκε από την απώλεια της Συρίας ως συμμάχου. Τέλος, η ρήξη στον Τουρκοισραηλινό άξονα, η οποία ανατρέπει ισορροπίες δεκαετίας στην περιοχή, δεν αποκλείεται να έχει ευεργετικές επιδράσεις στο ηθικό των Κούρδων αγωνιστών, οι οποίοι υπέστησαν πρώτοι τις συνέπειές του.

Η απόφαση διείσδυσης στα Ιρακινά εδάφη με σκοπό την αντεκδίκηση των απωλειών που προκάλεσαν οι Κούρδοι αγωνιστές, αναπόφευκτα ενέχει κινδύνους. Πέραν του ότι ο τουρκικός στρατός θα μπορούσε να ζήσει εκ νέου την άταχτη υποχώρηση του χειμώνα του 2008, ελλοχεύει ο κίνδυνος να παρασυρθεί από την οργή που διακατέχεται και να εγκλωβιστεί σε μεσανατολικά αδιέξοδα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η περίοδος ευφορίας στην τουρκική εξωτερική πολιτική αφήνει τη θέση της σταδιακά σε μία νέα περίοδο στην οποία η θέση της Άγκυρας στο διεθνές στερέωμα φαντάζει επισφαλής.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος


Για περισσότερα...

Η Έκθεση Προόδου της ΕΕ για την Τουρκία. Η ευρωπαϊκή προοπτική στο «ψυγείο»

Σημαντική επιβράδυνση της ευρωπαϊκής πορείας της Άγκυρας διαπίστωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ετήσια έκθεσή της για την Τουρκία. Η καθυστέρηση στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων είναι ενδεικτική της έλλειψης πολιτικής βούλησης.

Όπως κάθε φθινόπωρο έτσι και φέτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Η έκθεση που αξιολογεί την προσπάθεια εναρμόνισης της Τουρκίας με την ΕΕ διαπίστωσε σημαντική καθυστέρηση στην υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου, ενώ σημείωσε την ανάγκη για αμεσότερη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.

Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύτηκε η ετήσια έκθεση προόδου της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία καλύπτει την περίοδο Οκτωβρίου 2010 – Σεπτεμβρίου 2011. Η έκθεση εξετάζει την πρόοδο που σημειώθηκε στις Τουρκο-Ευρωπαϊκές σχέσεις, την τουρκική εσωτερική πολιτική σκηνή και την οικονομική κατάσταση από τη σκοπιά των πολιτικών κριτηρίων, καθώς και την ικανότητα της χώρας να ενσωματώσει και να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Η έκθεση συγκεκριμένα σημειώνει ότι ο πολιτικός διάλογος μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών συνεχίστηκε και τη χρονιά που πέρασε. Ωστόσο, προκύπτει ότι η Άγκυρα σημείωσε ελάχιστη πρόοδο στις διαπραγματεύσεις, πράγμα που αποδεικνύεται από τον πολύ μικρό αριθμό κεφαλαίων που ολοκληρώθηκαν. Από τα 13 κεφάλαια -σε σύνολο 33 κεφαλαίων που άνοιξαν- μόνο το ένα έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς. Όσον αφορά στα πολιτικά κριτήρια, οι συντάκτες της έκθεσης εντοπίζουν αρκετές δυσχέρειες όσον αφορά στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. Σημειώνουν καθυστέρηση στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων μετά τις εκλογές της 12ης Ιουνίου λόγω της όξυνσης των σχέσεων μεταξύ των κομμάτων που αντιπροσωπεύονται στην Εθνοσυνέλευση. Παρατηρούν ακόμη ότι υπάρχουν σοβαρά εμπόδια όσον αφορά στην ελευθερία της έκφρασης, στοιχείο που προκύπτει από το σημαντικό αριθμό δημοσιογράφων που τελούν υπό κράτηση. Η έκθεση τονίζει ακόμη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η περιβόητη υπόθεση «Εργκενεκόν», δηλαδή, του βαθέως κράτους, καθώς και εκείνης των κούρδων ακτιβιστών (KCK).

Εξάλλου, θετικά αξιολογείται η προσπάθεια της ισλαμικής κυβέρνησης να τροποποιήσει το στρατιωτικό σύνταγμα του 1982, να περιορίσει την επιρροή των ενόπλων δυνάμεων στην πολιτική σκηνή του τόπου, να απαλλαγεί η δημόσια διοίκηση και η δικαιοσύνη από τα κακώς κείμενα του παρελθόντος κ.λπ.

Η έκθεση έκανε εκτενείς αναφορά και στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία με ιδιαίτερη μνεία στο θρησκευτικό και περιουσιακό καθεστώς που διέπει τις μη μουσουλμανικές μειονότητες, το «ανορθόδοξο» Ισλάμ (Αλεβίδες), τις περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες κ.λπ. Το Κυπριακό αποτελεί ακόμη ένα ζήτημα που απασχολεί τους συντάκτες, καθώς άπτεται της διεθνούς συμπεριφοράς του υποψήφιου προς ένταξη κράτους. Οι συντάκτες διαπιστώνουν έλλειψη προόδου όσον αφορά στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας μιας και η πρώτη αθέτησε την υπόσχεσή της να αναγνωρίσει τη Λευκωσία. Καλούν, λοιπόν, την Άγκυρα να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να συμβάλλει στις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος. Στην έκθεση, τέλος, γίνεται αναφορά επίσης στην ανάγκη ειρηνικής διευθέτησης των συνοριακών διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η τουρκική ηγεσία, ωστόσο, φάνηκε ενοχλημένη από την εν λόγω έκθεση. Ο υπουργός για τα Θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Εγκεμέν Μπαγίς, εξέφρασε την άποψη ότι οι Ευρωπαίοι ήταν εξαιρετικά φειδωλοί στους επαίνους και πολύ γενναιόδωροι όσον αφορά στις κριτικές που άσκησαν. Στον ίδιο τόνο κυμάνθηκε και η ανακοίνωση που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, σημειώνοντας ότι η Ευρωπαϊκοί Επιτροπή υποβάθμισε τα σημεία στα οποία η Άγκυρα σημείωσε πρόοδο και επικεντρώθηκε στα «μελανά» σημεία.

Η έκθεση προόδου της Τουρκίας για το έτος 2011 αποτυπώνει με ακρίβεια την κατάσταση στη οποία έχει περιέλθει η τουρκική υποψηφιότητα. Η Άγκυρα εξακολουθεί να κωλυσιεργεί όσον αφορά στην υιοθέτηση των κοινοτικών κεκτημένων, στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την απρόσκοπτη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και να μην ανταποκρίνεται στις συμβατικές της υποχρεώσεις όσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας με μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Η απροθυμία της ισλαμικής ηγεσίας να σημειώσει πρόοδο στις σχέσεις της με την Ηνωμένη Ευρώπη να οφείλεται άραγε στη νέο-οθωμανική κοσμοαντίληψη που έχει εδραιωθεί εδώ και λίγα χρόνια στη γείτονα χώρα, η οποία αψηφά όλες τις υποδείξεις των Βρυξελλών; Αρκεί να υπενθυμίσουμε τη θέση του Εγκεμέν Μπαγίς: «Η ΕΕ έχει ανάγκη περισσότερο την Τουρκία απ’ ό,τι η Τουρκία την ΕΕ» ! Η υπεροπτική αυτή θέση του τούρκου υπουργού, αρμόδιο για τα θέματα της ΕΕ, δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το προδιαγραφόμενο αδιέξοδο στις τουρκο-ευρωπαϊκές σχέσεις.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος


Για περισσότερα...

Εμπρηστικές Δηλώσεις του Ερντογαν από τα Σκόπια

Σε νέες εμπρηστικές δηλώσεις προέβη ο ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας κατά την περιοδεία του στα Σκόπια. Οι απαράδεκτες αναφορές στο θέμα της ονομασίας και την ενταξιακή πορεία των Σκοπίων στους ευρωατλαντικούς θεσμούς προσβλέπουν να αυξήσουν τις πιέσεις προς την Αθήνα σε μια δυσμενέστατη γι' αυτήν συγκυρία.

Οι δηλώσεις του ισλαμιστή πρωθυπουργού της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από τα Σκόπια δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τις προθέσεις της ισλαμικής κυβέρνησης ΑΚΡ να υπονομεύσει στο έπακρο τη θέση της Αθήνας στην περιοχή μας.

Οι αιχμηρές αναφορές του Ερντογάν σε θέματα που άπτονται των εθνικών μας συμφερόντων στα Βαλκάνια στοχεύουν στη διάσπαση της προσοχής της Αθήνας, η οποία σφυροκοπάται αδιάκοπα στο διεθνές στερέωμα λόγω του δημοσιονομικού ελλείμματος, και στην αύξηση της πίεσης σε ένα μέτωπο που αποδεδειγμένα παλεύει μόνη εδώ και χρόνια.

Την εβδομάδα που πέρασε, ο ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στα γειτονικά Σκόπια. Κατά τη διήμερη παραμονή του εκεί είχε επαφές με την πολιτική ηγεσία της χώρας, την αντιπολίτευση και τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούν την τουρκική μειονότητα, ακαδημαϊκά ιδρύματα και χώρους λατρείας των μουσουλμάνων.

Στην κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι δύο πρωθυπουργοί μετά τη συνάντησή τους, ο Ερντογάν σημείωσε ότι η Άγκυρα έχει αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό τους όνομα από την πρώτη στιγμή και ότι υποστηρίζει και θα συνεχίσει να υποστηρίζει με αποφασιστικό και δυναμικό τρόπο την εν λόγω χώρα. Ισχυρίστηκε ακόμη ότι το δικαίωμα των Σκοπίων στη γνωστή διαμάχη με την Ελλάδα για την ονομασία είναι αδιαμφισβήτητο και κατέκρινε τη στάση της Αθήνας, κατηγορώντας την ότι εγείρει απαράδεκτες ιστορικές αξιώσεις! Αναφερόμενος στις προσπάθειες ένταξης των Σκοπίων στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, σημείωσε ότι τα Σκόπια σημειώνουν πρόοδο και κατέκρινε την Ελλάδα για τα «εμπόδια», που κατά τα λεγόμενά του η Αθήνα θέτει μπροστά τους!

Η κίνηση αυτή τακτικής του ισλαμιστή πρωθυπουργού της Τουρκίας, ο οποίος έστερξε να παράσχει την αμέριστη συμπαράστασή του στον σκοπιανό ομόλογό του, δεν στοχεύει παρά να δημιουργήσει αντιπερισπασμό.

Η αδυναμία της Άγκυρας να ανατρέψει τα σχέδια του ελληνοϊσραηλινού άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα τις έρευνες στο οικόπεδο 12 της Κυπριακής ΑΟΖ, ανάγκασε την Άγκυρα να στραφεί σε άλλες λύσεις. Μολονότι φαίνεται ότι απέσπασε πρόσφατα συμβολικές υποχωρήσεις από την Αθήνα στο θέμα της ΑΟΖ στο Ανατολικό Αιγαίο, η Άγκυρα επιχειρεί να μεταφέρει την ένταση από την Ανατολική Μεσόγειο, όπου είχε να αντιμετωπίσει τη συντεταγμένη δράση Ελλήνων και Ισραηλινών, στα Βαλκάνια.

Επιχειρεί να μεταφέρει δηλαδή την αντιπαράθεση σε έναν χώρο που θεωρεί ότι έχει το αριθμητικό πλεονέκτημα, «αναγκάζοντας» αυτήν τη φορά την Αθήνα να αντιμετωπίσει απομονωμένη από τους νέους συμμάχους της τις τουρκικές πιέσεις.

Οι προκλήσεις της Άγκυρας δεν έχουν τέλος. Ο καθένας μας είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι αυτό οφείλεται στην κατευναστική πολιτική που ακολουθεί η ελληνική διπλωματία έναντι της Τουρκίας την τελευταία δεκαπενταετία.

Η σουρεαλιστική αυτή εικόνα κατά την οποία η Αθήνα παρέχει άνευ όρων πολιτική υποστήριξη στις προσπάθειες ένταξης των εκβιαστών της στους ευροατλαντικούς θεσμούς πρέπει να αναστραφεί.

Παρελθούσης της κρίσης, η άμεση απόσυρση της ελληνικής υποστήριξης στις τουρκοσκοπιανές προσπάθειες ένταξης στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ ίσως να αποτελούσε το καταλληλότερο μήνυμα προς την κατεύθυνση τόσο των Σκοπίων όσο και της Άγκυρας. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνει σαφές στην άλλη πλευρά ότι η φιλία που τους παρέχουμε τόσα χρόνια πρέπει να έχει και ένα αντίτιμο! Η ειρήνη και η σταθερότητα, για τις οποίες τόσο πολύ μοιάζει να νοιάζεται ο Έρντογαν, συνδέονται άμεσα με την ανάπτυξη ουσιαστικών φιλικών σχέσεων στη γειτονιά μας και όχι εκβιασμών και απειλών.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Το Παρόν της Κυριακής - 2/10/2011


Για περισσότερα...